Door 
Ooit beschouwd als symbool van vooruitgang. Nu oorzaak van een enorm milieuprobleem: plastic. Hoewel het opruimen en recyclen belangrijke manieren zijn om plastic te reduceren moet de echte doorbraak moet komen van innovatie: nieuw plastic dat recyclebaar is en makkelijk afbreekbaar.
Hoe staat het met het nieuwe bioplastic?
Heel spannend zijn de innovaties om bioplastic te maken. Het ideale nieuwe plastic is van biologisch materiaal gemaakt, recyclebaar en afbreekbaar. In San Jose California heeft het bedrijf Full Cycle Bioplastics hiervoor een baanbrekende techniek ontwikkeld waarmee ze drie vliegen in een klap wil slaan.
De technologie van Full Cycle pakt drie wereldwijde problemen aan – plasticvervuiling, voedselverspilling en klimaatverandering – door organisch afval om te zetten in PHA. PHA's zijn een bekende familie van biologisch afbreekbare kunststoffen op basis van bacteriën en bieden een benadering voor carbon neutrality en ondersteunen een duurzamere industrie.
"We gebruiken één enorm probleem - de koolstofuitstoot van voedselafval - om een ander probleem op te lossen, namelijk het wereldwijde probleem van plastics en petroleum plastics in het algemeen," zegt Dane Anderson, medeoprichter en co-CEO van Full Cycle Bioplastics op de website Fast Company.
Full Cycle is uniek omdat het PHA maakt van voedselafval. Omdat voedselresten een goedkope grondstof zijn, kan de kunststof concurreren met kunststoffen op basis van fossiele brandstoffen, aldus het bedrijf. En omdat voedselafval op een stortplaats methaan uitstoot, een krachtig broeikasgas, kan het proces helpen die uitstoot te elimineren en de koolstofvoetafdruk van het eindproduct te verkleinen.
Er zijn veel meer initiatieven om bioplastics te maken. Een veelbelovend materiaal is hydropol, gemaakt door Aquapak. Het bedrijf zegt dat hydropol volledig biologisch afbreekbaar, niet giftig en marien-veilig is. Een extra eigenschap is dat hydropol oplosbaar is in water. Het materiaal sorteert in koud en warm water en lost binnen enkele minuten volledig op. Niettemin vormt hydropol een barrière voor vet, olie en zuurstof. Als hydropol onbedoeld in de natuur vrijkomt, wordt het veilig biologisch afgebroken, zonder sporen na te laten, beweert het bedrijf. Het materiaal wordt verkocht aan verpakkingsfabrikanten die het gebruiken in een breed scala van toepassingen zoals voedselverpakking handschoenen en waszakken.
Oplosbaar plastic
Nog een primeur. In de Nederlandse stad Dordrecht verrijst een demonstratiefabriek voor het maken van bioplastics uit zuiveringsslib en afvalwater. Het consortium dat 2,5 miljoen heeft geïnvesteerd wil opschalen naar commerciële productie zodra de productie uit afvalwater is bewezen. Vetzuurrijke stromen worden gebruikt voor de voeding van de bacteriën in het slib die het natuurlijke biopolymeren ‘produceren’ Op kleine schaal is al op deze manier bioplastic gemaakt. In deze fabriek zullen honderden kilo’s worden gemaakt. Toepassingen zijn onder meer oplosbare zaai- en plantbakjes en landbouwfolie dat afbreekt na onderploegen.
Mogelijke andere grondstoffen voor bioplastics zijn maiszetmeel en aardappelzetmeel, maar ook suikerriet en zeewier worden wel als grondstof gebruikt. Overigens betekent de naam bioplastic niet automatisch dat de stof onschadelijk is voor het milieu. Er is namelijk ook bioplastic dat niet afbreekbaar is. Deze is chemisch identiek aan 'gewone' plastics en dus net zo schadelijk als ze in het milieu terechtkomen. Opletten dus wanneer je bioplastic in handen krijgt.
Wat zijn de meest veelbelovende oplossingen?
Vooropgesteld: alle initiatieven om het milieu te beschermen tegen plastic afval moeten worden ingezet: positief zijn dus een verbod op single use plastics, het opruimen van de plastic soup, de groeiende recycling van plastic en het maken van bioplastic. Gezien de praktische voordelen van plastic is het ondenkbaar dat het product verdwijnt uit onze economie. De komende decennia gaan er jaarlijks nog honderden miljoenen tonnen geproduceerd worden.
Op de vraag welke richting de grootste bijdrage gaat hebben aan het oplossen van het plastic probleem zijn twee antwoorden mogelijk. Allereerst recycling van plastic: door met behulp van nieuwe technieken verschillende soorten plastic uit afvalstromen te sorteren, groeien de toepassingen van gebruikt plastic. Het afval wordt daarmee grondstof voor een nieuw product, krijgt meer economische waarde en met deze waarde zien recyclingsbedrijven kansen.
Het maken van afbreekbaar en recyclebaar bioplastic is een andere grote kans. Als dat product een concurrerende prijs heeft en dezelfde voordelen heeft als kunststof op basis van olie, dan zijn de marktkansen enorm groot. De ontwikkelingen van bioplastic staan echter in de kinderschoenen. Het wordt nog niet op grote schaal geproduceerd maar met de toegenomen aandacht en investeringen is een doorbraak het komende decennium niet ondenkbaar.
Het is verleidelijk om de transitie van synthetisch plastic naar bioplastic te vergelijken met de verandering in de auto-industrie. In 2009 kwam Tesla op de markt met de elektrische Model-S, een sportsedan met een accu in plaats van een met een verbrandingsmotor. De traditionele auto-industrie verklaarde eigenaar Elon Musk voor gek. Een kansloos project, werd het genoemd, dat zou leiden tot faillissement. 12 jaar later is elke autofabrikant ter wereld bezig met het bouwen van elektrische auto’s, kan de stinkende verbrandingsmotor binnenkort naar het museum en is Tesla een van de meest waardevolle bedrijven aan de beurs.
Zal het ook zo gaan met de makers van bioplastic? Wie weet. Met 380 miljoen ton plastic per jaar is de markt enorm. Als overheden hun regels blijven aanscherpen en burgers overtuigd zijn van de noodzaak om bioplastic te gebruiken, dan kunnen de nieuwe bedrijven zich ontwikkelen. Het komende decennium zal laten zien of deze kanteling een succes wordt. Waar Moeder Aarde staat in deze transitie is duidelijk. Als zij een rechtspersoon zou zijn had ze al lang een verbod geëist en gekregen gezien de schade die haar wordt toegebracht. De kwetsbare natuur lijdt onder plastic dat in het milieu terechtkomt. Het is de hoogste tijd voor innovatie en strengere regels.
Zelf actie ondernemen? Word lid van de Plastic Pollution Coalition. Het is een wereldwijde alliantie van meer dan 1.200 organisaties, bedrijven en leiders in 75 landen die werken aan een wereld zonder plasticvervuiling en de giftige impact daarvan op mensen, dieren, waterwegen, oceanen en het milieu.
