Door 
Lisa Appels is redacteur bij Food Inspiration en een van de samenstellers van het nieuwe Food Inspiration Trend- & Transitierapport 2024. Ze ziet dat de tweedeling tussen stad & regio steeds groter wordt, ook als het gaat om eetgedrag. De havermelkelite kijkt niet verder dan de eigen Randstadbubbel en het platteland voelt zich onbegrepen en zet soms de hakken in het zand rondom verandering.
Grootstedelijke trends worden soms gepresenteerd alsof het nationale trends zijn. Ook ik betrap mezelf hier soms op, als zillenial (de generatie die millennial en gen-z omvat) uit Amsterdam. Ik ga er – tot mijn eigen schaamte – soms vanuit dat iedereen weleens kombucha heeft gedronken, zie het bruine café als cult en vraag nog net niet om een havermelk latte als ik op een terras in Twente zit. Gelukkig hebben we ook redacteuren die in de regio wonen en de kriebels krijgen van dergelijke Randstedelijke hypes. Zo heeft ieder z’n eigen bubbel, en expertise.
Randstadbubbel
Het zijn veelal de journalisten en influencers woonachtig binnen de Amsterdamse grachtengordel – of de Randstadbubbel, die iets verder strekt – die schrijven over ontwikkelingen in de steden, en die presenteren alsof het nationale trends zijn. Lang werd ook gedacht dat trends uit de stad enkele tijd later automatisch worden overgenomen door regio’s daarbuiten. Maar dat is verleden tijd. De regio heeft zijn eigen tempo van innovatie. Ondernemers buiten de Randstad zijn zich ervan bewust dat wat in de grote steden gebeurt, niet altijd automatisch wordt omarmd door hun lokale gasten.
Lees ook: De consument kiest eerder voor zichzelf, dan voor een beter milieu »
Havermelkelite, de definitie
De havermelkelite is volgens Ensie, het woordenboek voor populair taalgebruik, ‘een groep hoogopgeleide mannen en vrouwen die in de stad wonen en werken (neo-yuppen), die zorgen dat ze erg goed geïnformeerd zijn (bijvoorbeeld via podcasts), die verantwoord (biologisch) eten en drinken (koffie met havermelk), die graag yoga beoefenen en hun status willen uitdrukken door middel van hun luxueuze levensstijl. De term werd gemunt door Jonas Kooyman, redacteur mode en stadsleven in de NRC.’ Havermelkelite is inmiddels een mild scheldwoord geworden en wordt gebruikt om een groep relatief jonge consumenten aan te duiden die in hun kleine, groene, stadse bubbel leven en geen idee hebben van hoe het er ‘in de echte wereld’ aan toegaat.
Op zich niks mis mee, zou je denken. Andere trends in de stad, dan op het platteland. Het probleem is alleen, zo werd een tijdje terug gesteld in Het Parool, ‘dat er een groep mensen is die zich verheven voelt omdat ze havermelk verkiezen boven koemelk’. Het is een observatie die je vaker tegenkomt. Of de havermelkelite zich daadwerkelijk verheven voelt boven de regio, maakt in dit geval niet zoveel uit, maar daar tegenover staat een groep mensen die ervan overtuigd is dat de havermelkelite zich te goed voor hen voelt, en zich daaraan ergert of zelfs kwaad om maakt.
Lees ook: Investeerders beleggen steeds vaker in duurzaamheid, omdat het geld oplevert »
Het publieke discours – zo blijkt ook maar weer uit de recente verkiezingsuitslagen – is doordrenkt met wij-en-zij denken, zowel van de linker- als de rechterflank. Ook als het gaat om keuzes op het bord. Minder vlees eten, biologische groenten bestellen via Crisp en natuurwijn drinken. Sommigen zullen stellen dat de havermelkelite zich ermee wil onderscheiden; op basis van hun voedselkeuzes willen ze laten zien bij welke klasse ze horen, zo omschrijft ook Haro Kraak in een column in de Volkskrant. Maar dat hun keuzes ‘beter’ zijn, of ‘duurzamer’ zijn, dat valt te betwisten. Bovendien vind je juist ook buiten de Randstad bij veel restaurants lokale- en seizoensproducten op het menu. En de lokale groenten op de menu’s van restobars in grote steden, komen toch vaak uit de regio.
Mijn goede voornemen als zillenial-havermelkelite-randstadbubbeljournalist is dat ik mijn ogen en oren openhoudt voor mooie verhalen buiten de stad. Immers: eten verbindt, ongeacht welke politieke voorkeur of welke lifestyle je ook hebt.
