Je ziet ze tegenwoordig steeds vaker: start-ups die in Nederland producten lanceren op basis van Afrikaanse ingrediënten. De Afrikaanse eetcultuur die tot nu toe voor Nederland redelijk onderbelicht was, is daarmee bezig aan een opmars. Waar komt deze ontwikkeling vandaan?

Tony’s Chocolonely was in ons land een van de eerste foodbedrijven die op de markt kwam met een Afrikaans ingrediënt in de hoofdrol – namelijk cacao – maar dan op een ethische manier geproduceerd en verwerkt. Chocoladeproducenten waren er natuurlijk al veel langer, maar in 2003 maakte journalist Teun van de Keuken door middel van een spraakmakende televisie-uitzending pijnlijk zichtbaar wat de problemen waren in de chocolademarkt: kinderarbeid, lage lonen voor boeren, slavernij; om er een aantal te noemen. Door de productie van een eigen ‘slaafvrije’ reep wilde hij aantonen dat het ook anders kan. En met succes. In 2021 verkocht het bedrijf maar liefst 8.672.000 kilo chocola, en werkte daarvoor samen met 8.921 lokale boeren in Ghana en Ivoorkust die een leefbaar inkomen verdienen.

“De handelsrelatie tussen Nederland en Afrika is al eeuwenoud. Het verschil is alleen dat we nu niet alleen nemen, maar ook teruggeven.”

Het lijkt erop dat Tony’s nu bijval krijgt van een nieuwe lichting start-ups die op ethische wijze Afrikaanse ingrediënten verwerken tot foodproducten die ze in Nederland op de markt brengen. Zo verkoopt start-up Johnny Cashew in Nederland cashewnoten afkomstig uit Tanzania. Het jonge bedrijf koopt de noten niet alleen in Tanzania in, maar laat ze er ook pellen. Dit in tegenstelling tot de meeste andere notenbedrijven, die hun Afrikaanse noten in lagelonenlanden in Azië laten pellen. Doordat Johnny Cashew deze zogenoemde 'omreiscashew' (van Tanzania via Azië naar Europa) de wereld uithelpt, gaat het bedrijf onnodige CO2-uitstoot tegen, en creëert bovendien lokale werkgelegenheid in Tanzania.

Vanwege hun zero CO2, zero waste en zero poverty doelstellingen riepen wij Johnny Cashew deze maand uit tot start-up van de maand. Lees hier »

Ook Kumasi timmert aardig aan de weg met een product op basis van een Afrikaans ingrediënt. De start-up produceert dranken op basis van het vruchtvlees van cacaobonen uit Ghana. Het bedrijf verhoogt het inkomen van lokale boeren tot wel 30%, doordat er betaald wordt voor het vruchtvlees van de cacaoboon, dat vaak wordt weggegooid, en dus niet wordt verwaard.

Een derde voorbeeld van een Nederlandse start-up met een Afrikaanse foodinnovatie is The Ketchup Project. Net als Kumasi helpt het bedrijf lokale boeren aan een beter inkomen, en gaat voedselverspilling tegen. De start-up ontwikkelde een ketchuplijn op basis van tomaten uit Kenia, waarvan normaal gesproken 40% wordt weggegooid.

Samenwerken nieuwe stijl 

Volgens Hayo de Feijter, oprichter van Johnny Cashew, is de samenwerking tussen Europa en Afrika niet nieuw. Maar de manier waarop wel. “Nederland en Afrika hebben al duizenden jaren een handelsrelatie. In de VOC-tijd dreven we natuurlijk veel handel met elkaar. Het grote verschil is alleen dat we voorheen vooral namen, en weinig teruggaven. Gelukkig geldt voor veel van de nieuwe generatie Nederlandse foodondernemers die nu in Afrika actief zijn, dat ze daadwerkelijk samenwerken met de lokale bevolking, en zowel voor mens als natuur het goede willen doen”, aldus De Feijter.

De hervonden samenwerking tussen Afrikanen en Nederlanders lijkt tot op heden succesvol, voor beide partijen. Is het een voorbode van nog meer culinaire producten van Afrikaanse bodem op de Nederlandse markt? Volgens bioloog en gepassioneerd kok Maxime Willems zeker. Hij verwacht veel van het Afrikaanse continent. Volgens hem zijn deze start-ups pas het topje van de ijsberg aan mogelijkheden. En niet alleen vanwege de hernieuwde samenwerkingsmogelijkheden. Volgens de kok kan Afrika zelfs een oplossing bieden voor problemen die spelen binnen het huidige voedselsysteem. Willems: “Plantaardig voedsel is de toekomst. Het Afrikaanse continent biedt een enorme plantaardige biodiversiteit die we nog niet kennen. Er ligt een schat aan mogelijkheden voor zowel start-ups als gevestigde foodbedrijven."

Ook tijdens de Food Inspiration Days kijken we naar nieuwe, culinaire mogelijkheden die Afrika ons biedt, en staan foodproducenten en inspiratoren uit Afrika op het podium. Lotte Wouters reist naar Nederland af met een delegatie vanuit Ghana Food Movement. Johnny Cashew vind je op het start-up podium. Nog geen tickets voor de Days? Reserveer ze hier »