Trend: Mindful drinking

Het bewust consumeren van alcohol is geen nieuwe, maar wel een groeiende trend. Conscious drinking en sober curious zijn populaire hashtags op social media. Met name jongeren kiezen ervoor om minder, of zelfs helemaal geen alcohol meer te drinken. In de horeca worden ook steeds meer alcoholvrije opties aangeboden: van 0,0 speciaalbier, pre-mixed mocktails tot kombucha’s en not-wines.

Al enkele jaren daalt de consumptie van alcohol per hoofd van de bevolking. Het gemiddelde ligt anno 2023 op circa 7 liter pure alcohol per hoofd van de bevolking. Dat was ruim 9 liter in recordjaar 1979. Sindsdien daalt het alcoholgebruik consequent. Ook is een daling zichtbaar in het percentage Nederlanders dat overmatig alcohol drinkt. 44% van de Nederlanders van 18 jaar en ouder drinkt geen alcohol, of maximaal één glas per dag, aldus cijfers van het Trimbos-Instituut.

Met name jonge mensen gaan bewuster om met alcohol. Er wordt dan ook wel gesproken van een transitie naar mindful drinking, ook wel conscious drinking of sober curious genoemd.

Mindful drinking

'Mindful drinking is een term en levensstijl die de zelfreflectie van meditatie toepast op een glas wijn of bier', zo stelt Rosamund Dean, een Britse journaliste in Londen die in 2017 een boek publiceerde over de term. Bij mindful drinken gaat het om "het bewust worden van je gedrag rondom de beslissing om alcohol te drinken, in tegenstelling tot drinken uit gewoonte." Dat kan bijvoorbeeld door bij te houden hoeveel cocktails je op een avond drinkt, of door goed op te letten, waarom, waar en wanneer je drinkt. Doe je het stomweg uit gewoonte, of omdat je echt alcohol wilt consumeren.

Vanwege de toenemende vraag naar alcoholvrij en alcoholarm neemt ook het aanbod en de kwaliteit van producten in die categorie toe. De meeste alcoholvrije en -arme dranken die op de markt komen, of al op de markt zijn, zijn varianten van bestaande alcoholhoudende dranken, zoals alcoholvrije bieren, wijnen en mocktails. Daarnaast zien we in het segment de opmars van compleet nieuwe dranken, zoals not-wines en kombucha’s. 

0,0 bieren

Ooit had Bavaria de primeur met het eerste 0,0 biertje (in 1988). Daarna volgde het alcoholarme-en vrije Radler, het wielrenvriendelijke bier (doorgaans zo’n 2% alcohol). Amstel was de eerste (in 2013) in Nederland, maar Radler wordt inmiddels jaren door vele Nederlandse brouwers omarmd. De laatste jaren is alcoholvrij of -arm bier het snelst groeiende biersegment. En er is steeds meer te kiezen. Met dank aan de vele microbrouwerijen die zich sinds kort op NoLo-speciaalbieren hebben gestort. Denk aan weizen, amber en IPA, maar dan laag alcoholisch of alcoholvrij. Met ludieke namen als Jopen Non IPA en Superb-Owl van ‘t Uiltje.

Kombucha

Kombucha is een gefermenteerde drank op basis van thee, suiker en een levende startercultuur. Die levende starter wordt ook wel scoby genoemd – een Engelse afkorting voor symbiotische cultuur van bacteriën en gist. De meeste kombucha die je tegenwoordig op de markt vindt, wordt gebrouwen met een mix van groene en zwarte thee, waarna brouwers vruchtensap of kruiden toevoegen om smaak te creëren. Ook zijn er steeds meer gespecialiseerde kombuchaproducenten die botanische kruiden en hoge kwaliteit thee gebruiken om kombuchasmaken te creëren met diepgang. 

Een voorbeeld van een kombuchabrouwerij die zich focust op het hogere segment is het Spaanse bedrijf Ama Brewery: een kombuchabrouwerij met een volwaardige R&D-afdeling. Oprichters zijn Dani Lasa, chef-kok en eigenaar van restaurant Nublo* in de Rioja in Spanje, die jarenlange ervaring opdeed bij het befaamde Spaanse restaurant Mugaritz**. Daar raakte hij bevriend met mede-oprichter van Ama Brewery, Ramon Perisé. Perisé is Head Chef van de R&D-afdeling van Mugaritz**. De laatste oprichter van Ama Brewery is Sancho Rodríguez, een ambachtelijke wijnmaker van familiebedrijf Granja Remelluri in de Rioja. 

Bij Ama Brewery zijn ze ervan overtuigd dat wijnarrangementen in restaurants in de toekomst plaats zullen maken voor alcoholvrije en low-alcohol alternatieven. 

Mocktails

Non-alchoholische cocktails stijgen in populariteit, zo blijkt ook uit onderzoek van Brandwatch, een Brits bureau dat onderzoek doet naar wereldwijde posts en gesprekken op social media. Online namen de gesprekken over mocktails met 14% toe in de periode van juni 2022 tot mei 2023. 

De markt cocktails uit fles of blik, voor thuis of in de horeca groeit, en daarbij ook het pre-mixed mocktailsegment.  Het woord mocktail komt overigens uit het Engels  en is een verbasteringvan 'mock' (onecht) en 'cocktail'. Een mocktail bestaat uit frisdranken, vruchtensappen, fruit, siropen en andere alcoholvrije ingrediënten. De nieuwe generatie ready-to-drink-mocktails laat zich graag voorstaan op het gebruik van natuurlijke ingrediënten en botanicals. Zoals het populaire Duchess Virgin GT Botanical en de ‘spirito non alcolico’ van het chique Fluère. Een ander voorbeeld is The Mocktail Club, gespecialiseerd in premium, non-alcoholische cocktails per fles, op basis van kruiden en vruchten, met funky smaken zoals rabarber-venkel en appel-tijm gemaakt in een eigen cocktailatelier.

Not-wines

Not-wines zijn alcoholvrije dranken die qua smaak en mondgevoel  doen denken aan wijn, alleen zijn ze op een andere manier geproduceerd. Waar non-alcoholische wijnen in feite wijnen zijn waar de alcohol is uitgehaald, worden not-wines opgebouwd uit onder andere druivensap, gedroogd fruit, kruiden, groentesappen en extracten. 

Een voorbeeld is het Deense drankenmerk Muri dat door Murray Paterson werd opgericht in 2020, nadat hij eerder als distilleerder werkte bij brouwerij Empirical. Murray en zijn compagnon vinden het lastig om hun drank te categoriseren, maar hun blends zijn gebotteld in wijnflessen zodat mensen weten wanneer ze het kunnen drinken – op dezelfde momenten dat je een glas wijn zou inschenken dus. In tegenstelling tot andere alcoholmerken die beginnen met een drank en dan de alcohol eruit halen, wilde Muri geen drank creëren die bestaande dranken imiteert. Volgens Paterson zal alcoholvrije wijn namelijk nooit zo goed zijn als gewone wijn.

Om een drank te creëren die evenveel gelaagdheid heeft als een goede wijn, maakt Muri gebruik van korte fermentaties. Iedere fermentatie wordt stopgezet na een paar dagen voordat de drank alcoholisch wordt. De dranken zijn gemaakt op basis van waterkefir (een gefermenteerde drank met melkzuur), waardoor een romig mondgevoel ontstaat. Vervolgens worden fruit, bessen, lokaal geplukte kruiden en thee toegevoegd voor een tweede fermentatie. Ook worden verschillende andere culinaire technieken toegepast; van werken met koolzuur tot lacto-fermentatie en roken.