TommyTomato is een jonge organisatie die alles op alles zet om de schoollunchcultuur in Nederland gezonder te maken. Peasmaker Bas Turk (43) constateerde door zijn eigen kinderen dat het eigenlijk heel onlogisch is dat ze op school iedere dag lunchen met boterhammen, terwijl in omliggende landen geluncht wordt met een gezonde, voedzame warme maaltijd. Het was voor hem de aanleiding om hier eigenhandig verandering in te brengen.

Chantal Engelen ruilde in september 2022 haar comfortabele stadse leven in voor een reis door het land in haar camper. Ze maakt verhalen over voedselveranderaars – peasmakers noemt ze hen – die werken met hun hart en zo de wereld veranderen. Ze gaat een paar dagen bij ze aan de slag en leert zo hun missie en drijfveren beter kennen. Op haar website én op Food Inspiration deelt ze regelmatig haar ervaringen.

Van kinderen groente-eters voor het leven maken, dat is Bas’ missie. Dat doet hij met gezonde, warme schoollunches bomvol groente. TommyTomato bezorgt gezonde, warme maaltijden op basisscholen tot in de klas, die alleen nog uitgedeeld hoeven te worden. De meeste TommyTomato-maaltijden bevatten wel 100% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid groente, en worden aangevuld met koolhydraten zoals aardappelen, rijst of volkorenpasta. De gerechten hebben coole namen zoals Pompoen Zoen, Leipe Linze en Stoere Stoof, wat het eten van zoveel groenten al een stuk leuker maakt.

Tommy Tomato bestaat op het moment van mijn bezoek zo’n 2,5 jaar. Als ik bij de logistieke hub en het kantoor in Haarlem arriveer, wordt er volop verbouwd. De organisatie is net verhuisd om de onstuimige groei bij te kunnen benen. Ik kan maar moeilijk bevatten dat ze eigenlijk nog maar net begonnen zijn. Maar als ik peasmaker Bas voor het eerst ontmoet, kan ik de explosieve start van zijn bedrijf meteen plaatsen. Bas is namelijk één brok energie. Hij stuitert het bedrijfspand rond, laat me in een sneltreinvaart zien waar alles zit en vertelt vol enthousiasme wat ze precies doen. Bas denkt groots en is daarmee altijd een paar stappen vooruit op de rest. Hij ziet glashelder voor zich waar zijn bedrijf heen moet. Die stip op de horizon drukt hij uit in het aantal scholen dat in de toekomst mee zal eten met TommyTomato, maar nog belangrijker is het voor Bas om echt een cultuuromslag te veroorzaken. Weg van de gebruikelijke boterhammenlunch op school, en op naar een warme en voedzame lunch met veel groente. Dat ziet Bas als zijn concrete bijdrage aan een gezondere toekomst.

Verleid door de warme lunch

Bas groeit op in Andelst op het platteland en is vaak te vinden in de pruimenboomgaard van zijn ouders. Hij leert al vroeg dat het voedselsysteem vol uitdagingen zit. Iets simpels als een hagelbui kan een mislukte oogst betekenen. Als hij zijn ouderlijk huis even wil ontvluchten, is de melkveehouderij aan de overkant van de straat zijn toevluchtsoord. Zo leert hij ook deze tak van voedselproductie goed kennen. Ondanks dat Bas opgroeit op het platteland, kiest hij niet voor een studie in die hoek. Hij gaat Small Business en Retailmanagement studeren en werkt daarna in diverse functies in marketing en business development. Daarnaast runt hij zijn eigen onderneming waarmee hij software verkoopt om fotomozaïek te maken.

In 2020 werkt Bas als business development manager bij salesbedrijf Pepperminds. Hier is het de gewoonte dat iedere donderdag een heerlijke warme lunch wordt gekookt. Bas ervaart hoe lekker dat is en hoeveel energie zo’n maaltijd hem geeft voor de rest van zijn werkdag. Als in 2020 corona toeslaat, vervalt deze lunchoptie en hij gaat op zoek naar een alternatief. Hij verbaast zich erover dat er eigenlijk geen goed concept bestaat dat dagelijks warme lunches bezorgt. Als Bas tijdens de coronacrisis veel thuis luncht met zijn drie jonge kinderen, realiseert hij zich pas dat ook zijn kinderen dag in dag uit fantasieloos dezelfde boterhammen eten tijdens de lunch. Waarom eigenlijk, vraagt hij zich opeens af? Een gezonde, warme lunch zou toch ook voor hen eigenlijk veel beter zijn? Dat is voor Bas de start om na te gaan denken over een gezonde, groenterijke lunchoptie voor scholen.

Hij wil zijn idee graag in een onderneming vormgeven, maar hij wil dit avontuur niet alleen aan gaan. Toevallig komt Bas in contact met Erik van der Plas, die de jaren ervoor klant van hem was bij Pepperminds. Erik wordt ook enthousiast van het idee van Bas en na een paar rondjes bomen in het bos en het uitwisselen van ideeën, besluiten ze samen het avontuur aan te gaan.

Van 1 naar 100 scholen

Bas en Erik maken een businessplan en verdiepen zich eerst in de wereld van verpakkingen, logistiek en transport, om zo hun maaltijden op scholen te kunnen bezorgen. Ze trekken een kok aan om aan de slag te gaan met het ontwikkelen van maaltijden. In de zomer van 2020 benaderen ze een aantal scholen en één van hen wil wel meedoen als testschool. De pompoenrisotto, het eerste TommyTomato-gerecht dat het daglicht ziet, wordt in eigen keuken bereid en met veel kunst en vliegwerk warm op school afgeleverd. De testcase is succesvol en smaakt voor het ondernemersduo naar meer. Met hun deelname aan diverse pitches harken Bas en Erik het benodigde startbudget bij elkaar om hun businesscase verder te kunnen testen op meer scholen.

Dankzij hun grote netwerk, inspirerende missie en gedrevenheid, lukt het ze om een clubje private en impact investeerders om zich heen te verzamelen, zoals Stichting DOEN en de Rabo Foundation. Dat leidt tot de start van de eerste logistieke hub in Haarlem in 2021, van waaruit 30 scholen bediend worden. In 2022 openen ze een tweede hub in Utrecht en bedienen ze al 100 scholen. Anno 2023 staat de teller op 140 scholen en worden er wekelijks al 9.000 kinderen blij gemaakt met een gezonde lunch.

Maar de ambitie van TommyTomato reikt verder. Het doel is om in 2025 dagelijks 100.000 kinderen te voorzien van een verse warme groentelunch, geleverd vanuit 20 hubs verspreid door heel Nederland. Juist die landelijke dekking is belangrijk voor TommyTomato. Dat maakt ze in iedere provincie een serieuze speler en daardoor kunnen ze makkelijker het gesprek met scholen aangaan. Het stelt ze in staat om te werken aan die cultuuromslag op landelijk niveau.

Het sociale hart

Zodra een school besluit mee te doen met TommyTomato, krijgen de ouders een uitnodiging om hun kind mee te laten eten. In principe betalen ouders de kosten zelf: €3,25 per lunch voor de onderbouw en €3,75 voor bovenbouwleerlingen. Om te voorkomen dat de kinderen van ouders met een klein budget buiten de boot vallen, is Stichting TommyTomato in het leven geroepen. Dankzij donaties van bedrijven en particulieren, kunnen ze werken volgens het principe ‘pay what you can’. Ouders bepalen zelf of ze voor de maaltijden betalen en hoeveel. Bas vertelt met trots dat ze hierbij het principe ‘de meeste mensen deugen’ hanteren. Er is geen controle op de financiële situatie van de ouders, het gaat op basis van vertrouwen. Zo draagt TommyTomato, in elk geval in de lunchtrommel, concreet bij aan kansengelijkheid.

De koelverse maaltijden worden opgewarmd in de lokale hubs van TommyTomato in Haarlem en Utrecht en worden daar per klas gesorteerd en verpakt in isolatieboxen. Die werkzaamheden worden zoveel mogelijk uitgevoerd door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het is een bruisende mix van mensen van alle leeftijden en achtergronden. Door te selecteren op mensen die graag willen werken en geloven in de missie van TommyTomato ontstaat er eigenlijk altijd wel een goede dynamiek binnen het team, vertelt Bas. Als het met de motivatie goed zit, dan komt de rest vanzelf. En zo ervaar ik dat zelf ook tijdens mijn meewerkochtend in de logistiek.

Health Angels

Hoewel TommyTomato zich richt op kinderen, hebben ook ouderen een prominente rol binnen de missie van TommyTomato. The last mile van de logistiek van de maaltijdbezorging is een grote uitdaging. Want hoe krijg je alle maaltijden op tijd op school en zelfs tot in de klas bezorgd? Toen Erik en Bas vastliepen op de bestaande oplossingen in de markt, kwamen ze op een briljant idee. Wat nou als ze ‘opa’s en oma’s’ de lunches laten bezorgen? Dus nu worden de lunches door Health Angels, enthousiaste gepensioneerde bezorgers, naar de scholen gebracht.

Ondertussen denkt Bas na over hoe hij de Health Angels ook op andere plekken een rol kan geven. Hoe mooi zou het zijn als scholen hun eigen kweekkas hebben, bijgehouden door de Health Angels, die daar samen met kinderen groente telen? En als je toch iedere dag op scholen bent, dan kun je net zo goed meteen de kinderen meer leren over groente. Dus worden er nu kooklessen ontwikkeld en een educatief lesprogramma over groente waarin de Tommy’s Soeperhelden zoals Bo Broccoli centraal staan. En zo gaat Bas nog even door met plannen maken. Alles om maar van zoveel mogelijk kinderen groente-eters voor het leven te maken.