Roken wordt in de horeca beschouwd als vrij normaal. Menig horecaondernemer en -medewerker rookt. Maar is dat eigenlijk wel normaal? Is het niet gek dat de menu's steeds gezonder worden, en dat healthy food een belangrijke trend is, maar dat we tegelijkertijd onszelf – voor, tijdens en na de shift – doelbewust ziek maken? 

Laat ik het maar eerlijk toegeven: ik was tot voor kort een gelegenheidsroker. Ik kon het leven prima doorkomen zonder aan een sigaret te denken, maar zodra ik een drankje op had en anderen om mij heen een peukje opstaken, wilde ik er ook een. ‘Heerlijk, zo’n sigaretje na een drukke werkdag, of tijdens een festival’, dacht ik. Natuurlijk wist ik dat het niet goed voor me was, maar ik praatte het goed door tegen mezelf te zeggen dat ik verder gezond eet, en regelmatig sport. Een sigaretje op z’n tijd moest dan best kunnen, vond ik. 

Wanda de Kanter: activist tegen de tabaksindustrie

Totdat ik onlangs tijdens een evenement Wanda de Kanter hoorde spreken. Deze voormalig longarts zag tijdens haar werk honderden patiënten voorbij komen die ziek waren of overleden als gevolg van hun rookverslaving. Ze vond het bizar dat deze 'kankerstokjes' zo wijdverspreid beschikbaar zijn, en dat ondanks het rookverbod in de horeca en in binnenruimtes roken nog steeds legaal is. Je kunt in Nederland op zo'n 60.000 plekken tabak kopen. De Kanter besloot zelf het heft in handen te nemen. Ze stelt nu haar leven in het teken van actievoeren tegen de tabaksindustrie. In de hoop dat minder mensen gaan roken en minder mensen ziek worden of overlijden aan de gevolgen ervan. 

Getriggerd door de oproep van De Kanter bekeek ik bij thuiskomst de documentaire Waar rook is: de macht van de tabaksindustrie van AVROTROS-programma Radar. En de feiten en cijfers die daarin benoemd werden shockeerden me. 

Feiten en cijfers over roken

  • Een kwart van de Nederlanders rookt. Dat zijn zo’n 3,5 miljoen mensen. 1 op de 4. 

  • Elk jaar sterven in ons land bijna twintigduizend mensen aan ziekten die gelieerd zijn aan roken.

  • Wereldwijd sterven er jaarlijks 6 miljoen mensen aan de gevolgen van roken. Dat is net zoveel als het aantal mensen dat aan corona is overleden sinds de uitbraak van die pandemie. 

  • Een miljoen Nederlanders lijdt aan ziektes als kanker, COPD of hart- en vaatziekten, als gevolg van hun rookverslaving. 

  • Elke 50 sigaretten die je rookt geeft een DNA-mutatie. Zo’n mutatie leidt tot een verhoogde kans op kanker. 

  • Rokers sterven gemiddeld 10 jaar jonger dan niet-rokers.

  • Een kwart van de rokers haalt z’n pensioen niet. 

  • Roken heeft een negatieve invloed op onder andere je hart, je longen, je huid, je nagels, je tanden en je vruchtbaarheid. Ook de meest voorkomende oorzaak voor blindheid is roken.

Bron: deze cijfers zijn afkomstig uit de documentaire van Radar. 

Vroeg geleerd...

De meest fanatieke niet-rokers zijn kinderen uit groep 8. Die zien de effecten van roken bij hun ouders, opa’s of oma’s. Ze weten op jonge leeftijd al dat je er ziek van kunt worden, en zeggen daarom zelf nooit te gaan roken. Toch staat een groot deel van diezelfde groep jongeren een paar jaar later rokend op het schoolplein. Bijna 40% van de jongeren tussen de 18 en 25 jaar steekt regelmatig een sigaret op. Ook ik tekende in groep 8 een pamflet waarop stond dat ik nooit zou gaan roken. En ook ik begon nog geen 10 jaar later met roken. Op de studentenvereniging, waar vrijwel iedereen rookte en je er eigenlijk niet bij hoorde als je dat niet deed. Bizar, maar waar. 

Een doodsmiddel, verkrijgbaar bij levensmiddelenwinkels

De tabaksindustrie is een van de grootste industrieën ter wereld. En tevens de meest winstgevende industrie ter wereld. Tabaksproducenten zijn goed voor zo’n 700 miljard euro omzet per jaar. De geschatte winst is 140 miljoen euro per dag. Elke dag. Dat is meer dan de winst van Microsoft, Coca Cola en McDonald’s bij elkaar opgeteld. Ze zijn dus enorm rijk, maar ook enorm machtig. De macht van de industrie gaat zelfs zo ver dat ze zelf de waardes van giftige stoffen in hun producten kunnen bepalen, en controleren. Die waardes worden bepaald door een commissie die voor 75% bestaat uit vertegenwoordigers van de tabaksindustrie. Ook het testen gebeurt op een discutabele manier. Er zitten namelijk kleine gaatjes in het filter van een sigaret. Hierdoor kunnen de giftige stoffen gefilterd worden. In een testmachine gebeurt dat ook. Maar in de praktijk druk je die gaatjes tijdens het roken dicht met je mond en je vingers, waardoor de giftige stoffen niet gefilterd worden, en in je longen terecht komt. De werkelijke hoeveelheid nicotine en andere giftige stoffen in een sigaret is dus hoger dan het wettelijke maximum.

Op naar een rookvrij Nederland 

Vanaf 2024 mogen supermarkten geen tabak meer verkopen. Na 2030 moeten tankstations en tabaks- en gemakswinkels alle sigaretten de deur uit doen. De verkoop van tabak is vanaf dan enkel voorbehouden aan speciaalzaken. Een stap in de goede richting.

Tegelijkertijd zijn we nog een heel eind verwijderd van een rookvrij Nederland. Daarvoor moeten nog 3,5 miljoen mensen transformeren van mee-roker naar nee-roker. 3,5 miljoen, min één. Want tijdens het luisteren naar het pleidooi van De Kanter, en het kijken van de documentaire van Radar, nam ik een besluit: ik stop ermee. Ik wil niet ziek worden, of vroegtijdig overlijden. Ik wil geen speelbal meer zijn van de tabaksindustrie. En daarnaast: als ik – als hoofdredacteur van Food Inspiration – anderen wil inspireren om gezonder te eten en klimaatneutraler te ondernemen, dan kan ik toch niet langer zelf zo ongezond bezig zijn?

Dus vanaf vandaag ben ik een nee-roker. Nee je mee?