Bart van Olphen, oprichter van duurzaam vislabel Fish Tales, moest jarenlang niets hebben van kweekzalm. Tot zijn pad kruiste met dat van zalmkweker Alf-Goran Knutsen, CEO van het Noorse familiebedrijf Kvarøy Arctic. Dit bedrijf stelt al sinds 1976 alles in het werk om op een zo duurzaam mogelijke manier zalm te kweken. En daar gaan ze heel ver in. De zalm die Van Olphen nu op de Nederlandse en Europese markt introduceert, is een doorbraak op het gebied van duurzame kweekzalm.

Het familiebedrijf is gevestigd op een piepklein eilandje voor de kust van Noorwegen, zo’n 500 kilometer ten noorden van Trondheim. Hier vind je de beste viswateren van Noorwegen. “Iedereen wil hier zalm kweken”, vertelt Knutsen tijdens een telefonisch interview. “De vergunningen zijn het duurst van het hele land.” De reden? De temperatuur en de omstandigheden voor het kweken van zalm zijn er perfect. De ideale temperatuur voor zalmkweek ligt tussen de 8 en 12 graden Celsius en dat hebben ze acht maanden per jaar. Verder zijn er in de wijde omgeving geen vervuilende industrieën te vinden, waardoor het water helder en ongerept is. 

Al in 1976 begon oprichter - en inmiddels schoonvader - Alf Olson hier met het kweken van zalm op de meest duurzame manier die hij zich toen kon bedenken. In de jaren die volgden werd het kweekproces stap voor stap verder verduurzaamd dankzij voortschrijdend inzicht en wetenschap. Anno 2023 is innovatie nog steeds de drijvende kracht achter het bedrijf, waar inmiddels ook de derde generatie actief is. We vroegen de huidige CEO, Alf Knutsen, naar zijn aanpak, het bijzondere product en de toekomst.

Alf Knutsen, CEO van Kvarøy Arctic

Wat is er zo revolutionair aan deze kweekzalm die recent ook in Nederland is geïntroduceerd?

“Het is het visvoer dat de revolutie teweegbrengt”, vertelt Knutsen. “We hebben jarenlang intensief samengewerkt met het visvoerbedrijf BioMar en samen zijn we erin geslaagd om een zeer efficiënt, gezond en duurzaam visvoer te ontwikkelen. En duurzamer voer betekent duurzamere vis. Het voer bestaat voor driekwart uit plantaardige ingrediënten en voor een kwart uit ingrediënten uit zee. Het voer wordt gemaakt van reststromen en met enkel natuurlijke ingrediënten. Experts omschrijven het smaakprofiel van de kweekzalm als puur en clean. Je proeft meer van de gezonde vetten, die de vis smaak, bite en een aangenaam mondgevoel geven.” 

De belangrijkste punten die dit visvoer duurzamer maken, zijn:

  • Plant-forward: Het voer bestaat voor 75% uit plantaardige stoffen en voor 25% uit mariene ingrediënten, zoals vismeel en visolie.

  • Reststromen: Alle mariene ingrediënten zijn gemaakt uit reststromen, zoals afsnijdsels, van de Noord-Atlantische visserij.

  • Natuurlijke kleurstof: Als kleurstof wordt geen chemisch middel, maar een natuurlijk ingrediënt gebruikt: astaxanthine. 

  • Clean: De vissen die input vormen voor het voer – deze worden eerst verwerkt tot visolie en vismeel – worden zorgvuldig geschoond van schadelijke stoffen als PCB's (polychloorbifenyl) en dioxines, die veelvuldig in (zee)vis worden aangetroffen. Daardoor bevat de uiteindelijke kweekzalm slechts een fractie van deze stoffen.

  • Omega-3: De algenolie die wordt gebruikt, is gemaakt uit een reststroom van suikerrietproductie. Dit ingrediënt is uitzonderlijk rijk aan omega-3 en zorgt voor een betere voedingswaarde.

De Europese lancering van Kvarøy kweekzalm werd gevierd met een proeflunch voor pers en genodigden, verzorgd door Alain Caron en chef Thomas Demuth van De Gouden Reael in Amsterdam

Met jullie kweekzalm zijn jullie een ‘nettoproducent’ van viseiwit geworden. Leg dat eens uit. 

“Om vis te kunnen kweken, heb je eerst vis nodig om voer van te maken. Dit wordt uitgedrukt in een ‘fish-in / fish-out ratio’. De ratio geeft aan hoeveel kilo vis er nodig is als voer (verwerkt in de vorm van visolie en vismeel) om een kilo gekweekte zalm te produceren. Een ratio van minder dan 1:1 betekent dat de output groter is dan de input. Met alle wijzigingen en optimalisaties in ons voer, is onze fish-in / fish-out verhouding nu 0.48:1. Dat betekent dat we voor elke kilo viseiwit die we in het voer gebruiken, twee kilo Kvarøy Arctische zalm produceren. Dat maakt ons een nettoproducent van viseiwit.”

Netto producent van vis(eiwit)

 

Product

Ratio

Kvarøy Arctic

<0,5 : 1

Kweekzalm (gemiddeld)

1,5 : 1

Biologische zalm

2-4 : 1

Wilde zalm

>10 : 1
Het aantal kilo ‘input-vis’ dat nodig is om één kilo kweekvis te produceren.
Data courtesy of BioMar Group & Kvarøy Arctic

Zijn er na alle innovaties nog onderdelen waarop je verder kunt verduurzamen?

“Ja, absoluut! Anders zou ik niet elke dag de drive hebben om door te gaan. Toen ik in deze business begon, werd ik geconfronteerd met de problemen waarmee we als sector te dealen hadden. Ziektes, parasieten, ontsnappingen, antibiotica-resistentie, watervervuiling, om er een paar te noemen. Ik zag ook dat het problemen waren die oplosbaar zijn, als je maar de juiste middelen hebt en de wil om te veranderen. Natuurlijk kost onze manier van werken meer geld: het voer is duurder, onze productiemethoden zijn duurder, we produceren minder vis op meer oppervlakte. Maar aangezien we als zalmkweker goed ons brood kunnen verdienen, willen we ook investeren om zaken te veranderen.” 

“Ik denk dat we met de aanpassingen in ons voer pas aan het begin staan van wat er verbeterd kan worden. Hetzelfde geldt voor het verbeteren van productiemethoden. Ik verwacht dat open-net kwekerijen de meest populaire manier van zalmkweken in Noorwegen zullen worden. Maar ook kwekerijen op land en offshore zullen een rol spelen in de toekomst. Er zijn op zoveel vlakken nog verbeteringen mogelijk. Op dit moment halen we de ingrediënten voor ons voer van over de hele wereld. Het moet mogelijk zijn om ingrediënten dichter bij Noorwegen te sourcen of ze zelfs grotendeels lokaal te produceren.”

Wat is er nodig om de markt van kweekvis verder te verduurzamen?

“Wat de industrie nodig heeft, is dat klanten ons een schop onder de kont geven en pushen naar een betere manier van viskweken. Onder de bevolking zie je een groeiend milieubewustzijn. Consumenten zijn steeds meer bezorgd over hoe we onze planeet beheren. Ik ben ervan overtuigd dat onze duurzame wijze van zalmkweken een toekomstbestendige manier is om de kostbare resources van onze planeet te beheren en tegelijkertijd voedzame eiwitten te produceren voor onze groeiende wereldbevolking. Toch zijn er wereldwijd ook tegenkrachten die tegen elke vorm van kweekvis zijn. In Canada zijn zalmkwekerijen in bepaalde gebieden niet langer toegestaan. Dus onze ‘license to operate’ staat voortdurend onder druk.” 

“Als kweekindustrie hebben we een belangrijke taak om consumenten én professionals voor te lichten over duurzame visteelt. Veel mensen denken dat de misstanden die de sector 20 jaar geleden kenmerkten, nog altijd gelden. Alsof we totaal niet zijn geëvolueerd. Dat imago hebben we deels aan onszelf te danken. De industrie is te stil. Als viskwekers treden wij niet genoeg naar buiten om het verhaal te vertellen. Dat zie ik als een van mijn belangrijkste taken: uitleggen wat we doen, uitleggen wat goed gaat en wat er nog beter kan en ook hoe we dat denken te gaan oplossen. Wij hebben geen geheimen. We voeren geen patent op de innovaties die we in de markt zetten. Het is allemaal open source. Zo kan iedereen het voer kopen dat we mede hebben ontwikkeld, omdat ik ervan overtuigd ben dat door het delen van informatie en technologie, we als industrie samen kunnen groeien.

Eerdere duurzame keuzes

  • Geen koper meer in de netten: bij het gebruik van koper in visnetten kunnen kleine deeltjes loslaten, wat schadelijk is voor het zeeleven. Kvarøy is hier 20 jaar geleden al mee gestopt. 

  • Geen antibiotica: bij Kvarøy zijn ze anti-antibiotica. Daarnaast gebruiken ze ook geen chemicaliën, pesticiden en hormonen.

  • Langer braakliggen: Na het oogsten van de vis uit een bassin, wordt dat deel van het zeewater 6 tot 8 maanden met rust gelaten, zodat het zich kan herstellen. Dat is tot 3 keer langer dan verplicht. 

  • Meer ruimte: Vissen hebben twee keer zoveel ruimte als gebruikelijk in hun bassin.

  • Blockchain: Met behulp van blockchain-technologie is de traceerbaarheid van ieder product gegarandeerd van bron tot bord en wordt volledige transparantie geboden over het productieproces. 

  • Laser-based zeeluispreventie: Zeeluis is misschien wel de belangrijkste bedreiging voor zalmkweek. In plaats van antibiotica, zet Kvarøy samen met Stingray Marine Solutions laser-technologie in voor de bestrijding en monitoring. De methode heeft zero impact op de zalm en het ecosysteem.

  • Kweek op land en zee: Vanaf 2024 zal Kvarøy ook zalm gaan kweken met behulp van een innovatief hydro-powered flow-through systeem op het land.

Over Kvarøy Arctic

Kvarøy Arctic is een relatief kleine speler met een groot bereik. De productie ligt rond de 8,5 duizend metrische ton per jaar, wat neerkomt op 0,6% van de totale Noorse kweekzalmproductie. 90% van de productie gaat naar de Verenigde Staten, waar Whole Foods Market veruit de grootste klant is. De rest wordt verkocht via exporteurs en aan kleine labels als Fish Tales.