Peasmaker Bart-Jan Veldhuizen (36) heeft een droom: in 2030 wil hij dat in ieder keukenkastje in Nederland een product uit de keuken van zijn bedrijf Kitchen Republic staat. Zelf groeide hij op in een huis waar altijd lekkere, goede producten op tafel stonden en dat gunt hij iedereen. Daarom doet hij er alles aan om jonge foodondernemers te helpen om hun product op de keukentafel van de consument te krijgen.

Chantal Engelen ruilde in september 2022 haar comfortabele stadse leven in voor een reis door het land in haar camper. Ze maakt verhalen over voedselveranderaars – peasmakers noemt ze hen – die werken met hun hart en zo de wereld veranderen. Ze gaat een paar dagen bij ze aan de slag en leert zo hun missie en drijfveren beter kennen. Op haar website én op Food Inspiration deelt ze regelmatig haar ervaringen.

In de wereld van foodstart-ups is Kitchen Republic een vertrouwde speler. Als beginnend cateraar of productmaker kun je eigenlijk niet om de start-up accelerator heen. Kitchen Republic is een plek waar startende foodondernemers ruimte kunnen huren in één van de twee gedeelde keukens in Amsterdam-West. Zo kunnen zij op een laagdrempelige manier starten met de productie van hun eigen product. Maar Kitchen Republic biedt meer dan ruimte alleen. Het is een totaaloplossing geworden voor iedereen die wil gaan ondernemen in de wereld van food.

De ontdekking van shared kitchens

Bart-Jan groeit op in Ermelo en komt uit een ondernemend nest. Al op jonge leeftijd weet hij dat hij later, net als zijn ouders en opa en oma, wil gaan ondernemen. Bij zijn studiekeuze gaat hij daarom puur af op wat hij leuk vindt. Hij begint met rechten en economie, maar deze studierichtingen prikkelen hem onvoldoende. Uiteindelijk gaat hij geschiedenis studeren aan de Middelburg University College. Voor die studie vertrekt hij in 2010 voor een jaar naar Amerika. Daar ontdekt hij op de lokale boerenmarkten veel bijzondere producten. Na wat onderzoek ontdekt hij dat de producten van deze kleine ondernemers vaak gemaakt worden in een shared kitchen.

Terug in Nederland beseft Bart-Jan dat de gedeelde keukenconcepten die hij in de Verenigde Staten zag, hier helemaal nog niet bestaan. Het intrigeert hem. Waarom eigenlijk niet, vraagt hij zich af? Ook hier zijn kleine, bijzondere niche-foodproducten een groeimarkt. Er moet toch behoefte zijn aan een plek om te starten als beginnende maker? Ondanks dat de gedachte hem niet loslaat, start hij zijn loopbaan in 2013 bij het dan startende Coolblue. Hij krijgt er veel vrijheid en mag zijn eigen webshop runnen met naaimachines en strijkbouten. Hij leert veel van deze pionierende fase en geniet van het runnen van zijn eigen ‘winkel’.

Mooi groen is niet lelijk

Tijdens zijn Coolblue-tijd broedt Bart-Jan verder op zijn deelkeukenidee. Hij is niet iemand van de snelle, impulsieve acties, maar doordenkt zaken grondig. Het starten van zo’n shared kitchen is een risicovolle operatie, realiseert hij zich. Toch besluit hij te vertrouwen op zijn zakelijk instinct en in 2014 gaat hij op zoek naar een geschikte locatie. Hij vindt deze in het Houthaven-gebied in Amsterdam-West. Hij wordt getrokken door het bijzondere pand, met kenmerkende felgroene plafonds. Met behulp van een starterslening bij zijn familie verzamelt hij het benodigde startkapitaal en tekent de huurovereenkomst van zijn ‘Kitchen Republic’.

Ondanks zijn risicomijdende karakter, heeft Bart-Jan op het moment van tekenen in 2014 nog geen enkele klant vastgelegd. Hij heeft ook niet echt verstand van productiekeukens, maar laat zich goed informeren en schaft tweedehands keukenapparatuur aan. In april 2015 is hij klaar voor de start. Instock, het no-waste-restaurant dat reststromen verwerkt, is zijn allereerste klant. Niet veel later komt hier bananenbroodmaker Baked in Amsterdam bij, gevolgd door salsamaker Let’s Salsa en kimchimaker Ohnami. En dan zijn ze los.

Partner (in crime) Emma

Om meer te leren over foodstart-ups doet Bart in 2015 mee aan de Startup Tour XXL, een fietstour door Amsterdam om foodstart-ups te leren kennen. Bij één van de start-ups, Van Chefs, ontmoet hij Van Chefs’ medeoprichter Emma Veerhuis. Ze houden contact en nadat Van Chefs is verkocht, gaat Emma bij Kitchen Republic aan de slag. Emma heeft veel ervaring met het bouwen van een community en kent veel foodstart-ups, precies de kennis die Bart-Jan mist.

Emma en Bart-Jan worden uiteindelijk zowel zakelijk als privé partners in crime. In de jaren die volgen leiden ze samen Kitchen Republic. In 2016 betrekken ze een nieuw pand vlak in de buurt. Het karakteristieke element van het eerste pand, het felgroene plafond, blijkt een onverwacht negatief bijeffect te hebben… De gifgroene kleur zorgt ervoor dat al het eten dat in de keuken bereid wordt, een groene gloed heeft. Het pand voldoet ook op andere punten niet helemaal. Zo blijken pallets niet door de deuren te kunnen, waardoor ondernemers veel tijd kwijt zijn aan het overstapelen van hun producten.

Klanten voor klanten

Op de nieuwe locatie kan het ondernemersduo een frisse start te maken. Het pand wordt zo ingericht dat het optimaal aansluit op de wensen van de cateraars en producenten. De keukencapaciteit wordt al snel maximaal benut, maar Emma en Bart-Jan willen de ondernemers ook op andere manieren verder helpen. Ze gaan het gesprek aan met mogelijke afnemers, zoals Marqt en Stach, zodat de producten ook daadwerkelijk schapruimte krijgen. Met succes. Het eerste product ligt in 2016 bij Marqt in de schappen. Een mijlpaal.

In 2019 besluit Bart-Jan om een tweede keuken te openen. Zo kan hij de overheadkosten, die verdere groei van zijn organisatie in de weg zitten, verdelen over twee locaties. En de vraag naar keukenruimte is er toch. Maar dan breekt de coronacrisis uit. Bart-Jan weet niet wat hem overkomt en de doemscenario’s schieten door zijn hoofd. Veel van zijn klanten leveren primair aan de horeca en die sector sluit noodgedwongen massaal de deuren. Hij ziet de bui al hangen en in deze stressvolle periode overweegt hij serieus om Kitchen Republic te verkopen. Maar ja, dan moet hij wel een plan hebben dat laat zien dat het concept levensvatbaar is. Samen met investeerders Willem Treep en het Goeie Grutten Impact Fonds, die inmiddels aangehaakt zijn, maakt hij een plan voor de toekomst.

De Kitchen Republic community

De ervaring die Emma eerder opdeed met het bouwen van communities komt bij het maken van dit plan uitstekend van pas. Het blijkt dat veel van de start-ups van Kitchen Republic die inmiddels het nest hebben verlaten, graag betrokken willen blijven. Daarom ontwikkelen de ondernemers het Kitchen Republic community membership. Members mogen de keuken gebruiken, maar kunnen ook kantoorruimte huren en van allerlei diensten gebruik maken zoals kennissessies en een chatgroep met gelijkgestemden. Bart-Jan wordt zo enthousiast van zijn eigen plan dat hij afziet van verkoop, en besluit de organisatie zelf naar de volgende fase te sturen.

Het community membership blijkt een groot succes. Vrijwel alle leden besluiten zich aan te melden en vandaag de dag staat de teller op 160 makers van maaltijden en producten. De pitchdagen bij afnemers zijn de kers op de taart en voor veel ondernemers een belangrijke reden om lid te worden. Hier krijgen ze de unieke kans om direct met inkopers aan tafel te zitten bij partijen waar ze anders lastig binnen zouden komen. Tijdens mijn meewerkweek was ik bij de pitchmiddag voor online supermarkt Crisp, waar onder andere specerijenmerk The Good Spice, vegan taartjesmaker Lady Fruitcake en reststroomverwerker Brewlicious hun producten presenteerden.

Passie alleen is niet genoeg

De ondernemers hadden hun pitch zonder uitzondering zorgvuldig voorbereid, hun passie werkte aanstekelijk. Toch gaat het leven van een foodstart-up niet over rozen. Veel producten veroveren niet blijvend een plek op het schap. Het voedsellandschap is extreem grillig en het is lastig concurreren met de grote spelers. Zeker nu consumenten de hand op de knip houden en investeerders terughoudender zijn, is het er niet makkelijker op geworden.

En dus denkt Bart-Jan na over hoe hij ondernemers nog beter kan ondersteunen. Daar neemt hij, zoals het hem past, de tijd voor. Achter de schermen werkt hij aan een investeringsprogramma dat foodondernemers moet helpen makkelijker aan financiering te komen. En misschien kan hij een verdergaande rol gaan spelen in de duurzame afzet van de producten? Alles om ervoor te zorgen dat hij uiteindelijk ook zijn eigen droom kan verwezenlijken: al die lekkere, bijzondere producten moeten tenslotte de keukenkastjes in.

///

Wil je meer Peasofme-verhalen lezen? Lees dan hier het verhaal over de pragmatische aanpak die HAK helpt bij de omslag naar biologisch »

Heb je een gouden tip over een voedselveranderaar – boer, restaurateur of voedselproducent – waar Chantal met haar camper binnenkort echt eens langs zou moeten gaan? Mail jouw suggestie naar chantal@peasofme.com