In een vorig leven studeerde Jaap Fris aan de Academie Lichamelijke Opvoeding en hield zich daarna bezig met het stimuleren van beweging onder kinderen, jongeren en ouderen. Obesitas was toen al een probleem. Te weinig beweging en slechte voeding bleken twee belangrijke oorzaken. In zijn nieuwe leven als boer probeert hij ook een steentje bij te dragen in de strijd tegen obesitas en andere welvaartsziekten. Volgens hem is op een regeneratieve manier voedsel verbouwen één van de oplossingen voor onze algehele malaise.  

In 2022 startten rookie-boeren Jaap Fris en Niels Moshagen met hun droom: een regeneratieve gemeenschapsboerderij. Zonder agrarische ervaring, maar met een gezonde dosis ondernemersdrift en lef, storten de twee zich in dit nieuwe avontuur op boerderij Erve Kiekebos in het Gelderse Empe. Inmiddels hebben ze hun eerste volle groei-jaar erop zitten en zijn ze bezig om hun ondernemersplannen verder vorm te geven. “We willen de afstand tussen boer en bord kleiner maken. Boeren zijn daarin de nieuwe verhalenvertellers”, aldus Fris. Dit jaar geeft hij op Food Inspiration iedere maand een uniek inkijkje in het boerenleven.


De voedingsindustrie maakt ons ziek. Ontstekingen in je darmen en brein, pre-diabetes, obesitas en meer kans op dementie. Ons verstoorde eetpatroon ligt aan de basis van veel welvaartsziektes. In onze eetwereld voert ultrabewerkt voedsel de boventoon. Voedsel wordt expres lekker zoet, vet en zout gemaakt, zodat het bijna niet te weerstaan is. Oorspronkelijke ingrediënten worden zo sterk bewerkt dat ze niet meer herkenbaar zijn. En op de declaratie staan ingrediënten die je niet eens kunt uitspreken, zo chemisch zijn ze.

De marketingmachine van grote voedselbewerkers laat ons massaal geloven dat producten met een nutriscore-A een gezonde keuze zijn. Dat zorgt voor knotsgekke en in mijn ogen onwenselijke situaties. Ze voegen bijvoorbeeld cellulose toe aan kant-en-klaar pizza's om een betere nutriscore te krijgen. Begrijp me goed, ik heb niets tegen pizza eten, dat moet iedereen lekker zelf weten, maar laten we wel eerlijk zijn over wat een gezonde keuze is. Ultrabewerkt voedsel is nooit gezonder dan verse groenten en fruit.

Laat voeding uw medicijn zijn

Hippocrates wist het zo’n 2500 jaar geleden al, toen hij zei: “Laat voeding uw medicijn zijn, en uw medicijn voeding.” In gesprek met collegaboer Jan Willem Breukink voor onze podcast Van stad naar land, noemde Breukink boeren de ‘dokters van de toekomst’. Met regeneratieve landbouw herstellen we namelijk niet alleen onze bodem en ecosystemen, maar kunnen we ook bijdragen aan het herstel van de menselijke gezondheid. In plaats van onze kwaaltjes en tekorten op te lossen met medicijnen en supplementen, moeten we weer leren vertrouwen op de kracht van de natuur. De gezonde voedingsstoffen die verse groente en fruit ons leveren in de vorm van vezels, vitaminen, mineralen, fytonutriënten… daar kan geen dokter tegenop.

Eten voor je gezondheid 

Op onze regeneratieve boerderij is het groeiseizoen begonnen. Sinds begin mei zijn we op Erve Kiekebos gestart met oogsten van onze groenten. Deze leveren we iedere week aan onze abonnees, in de vorm van groentepakketten. Op het oog lijken het gewone doorsnee groenten, maar het zijn ware smaakbommen met hoge voedingswaarden. Door onze manier van telen verbeteren we actief de kwaliteit van de bodem. We voeden het bodemleven en het bodemleven voedt de plant. Dat heeft aanzienlijke impact op de kwaliteit van ons voedsel, de voedingswaarde en nutriëntendichtheid.

Waarom je aangevreten sla zou moeten eten

Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar wist je dat alles wat een plant bedreigt, ervoor zorgt dat het plantje steeds gezonder wordt voor ons? Dat zit zo: een plant kent twee categorieën inhoudsstoffen. Aan de ene kant zijn er primaire inhoudsstoffen die de plant produceert om in leven te blijven en te kunnen groeien: de suikers en aminozuren. Anderzijds maken ze ook secundaire inhoudsstoffen aan waarmee ze zich beschermen tegen ziekten en plagen, en waarmee ze bijvoorbeeld dieren aantrekken voor bestuiving. Deze tweede groep inhoudsstoffen draagt potentieel ook bij aan de gezondheid van de mens. De volgende keer dat je je groenten bij je lokale boer haalt, neem dan dus het exemplaar waar een hapje uit is. Het is net als bij mensen: als ze veel hebben meegemaakt, komen ze vaak sterker uit de strijd. 

Glucosinulaten zijn een voorbeeld van secundaire inhoudsstoffen. Het zijn door de plant aangemaakte natuurlijke pesticiden die beschermen tegen schimmels en bacteriën én tegen planteneters. Er zijn zo'n 120 verschillende natuurlijke glucosinolaten. Als je een krop sla of bosje raapstelen eet waar wat gaatjes inzitten, dan weet je dat een planteneter er al van heeft genoten, maar óók dat er als gevolg glucosinulaten in zitten. En dat is dus goed! Er zijn aanwijzingen dat glucosinolaten het lichaam mogelijk kunnen beschermen tegen kanker. 

Echte smaken herkennen en waarderen 

Kraakverse groenten direct van het land zijn lekker, maar nog niet iedereen weet dat te waarderen. Ons smaakpalet is afgevlakt en wat we eten is erg eentonig. Om te voorkomen dat onze verse groenten in een stamppot belanden of kapot worden gekookt, voegen we aan onze groentepakketten elke week verschillende recepten toe. We willen mensen helpen om de echte smaken van groenten weer te leren herkennen en waarderen.

Dineren bij de boer op Erve Kiekebos

Dat doen we ook op andere manieren. Bijvoorbeeld door voor gasten te koken met onze verse groenten. Daarvoor werken we samen met verschillende bevriende groenteminnende chefs. Op Erve Kiekebos organiseren we in de zomermaanden ‘Dineren bij de boer’. Vorig jaar zijn we daarmee gestart en het werd een onverwacht groot succes. Het is een bijzondere en impactvolle ervaring om te eten in het landschap waar de ingrediënten die op je bord liggen zijn geproduceerd. Dat is pas echt 'van grond tot mond'. Verwacht geen intieme tafeltjes voor twee. Tijdens deze avonden schuift iedereen gemoedelijk aan de grote eettafel aan voor een diner in familiestijl, gekookt met verse ingrediënten uit het seizoen uit onze eigen tuin. Op 25 mei trappen we af met een diner dat we verzorgen in samenwerking met chef Gilbert Kolff van cateringbedrijf Fondrotterdam. Schuif je ook aan? 

---

Lees hier de vorige column van Jaap Fris over de prijs van ons eten »