Door 
Het aantal dagzaken, restaurants en fastfoodrestaurants die onderdeel zijn van een keten of een formule, groeit sterk. Maar betekent schaalvergroting ook de doodsteek voor de zelfstandige horecazaken? En welke invloed heeft het op het straatbeeld?
Copy-paste bedrijven, zoals De Beren, Loetje, Happy Italy en La Cubanita, verspreiden zich als een olievlek over Nederland. Voorheen unieke locaties, gekocht door Nederlandse grootste horecagroep Restaurant Company Europe (RCE), zoals Kees in Houten en Mama Kelly in Den Haag, werden al getransformeerd naar een Loetje. Dit leverde de restaurantgroep op social media veel kritiek op. Dit vanwege de angst die heerst dat door de groei van formuleketens, de kleine unieke zaken zullen verdwijnen. Volgens horeca-adviseur en trendwatcher Wouter Verkerk gaat dat niet gebeuren: “Ik denk dat er altijd ruimte blijft voor onderscheidende, zelfstandige bedrijven. Al is het maar als eerste filiaal van iets wat later verder uitrolt.” Bovendien is momenteel slechts 4,3% van alle restaurants onderdeel van een formule, zo blijkt uit een in mei gepubliceerde marktanalyse van ABN AMRO.
Eentonig horecalandschap
De aantrekkelijkheid van een winkelgebied kan echter wel verminderen doordat meer winkels en horecagelegenheden onderdeel zijn van een keten of formule. Stadscentra gaan dan immers meer op elkaar lijken, terwijl een groot deel van de mensen juist op zoek is naar een unieke ervaring in zowel de horeca als in een winkel. Uit het in mei 2023 gepubliceerde onderzoek van ABN AMRO blijkt echter dat de consument hier nog geen last van heeft. De consument vindt de aantrekkelijkheid van winkelgebieden momenteel niet minder door filialisering.
Groei horecaformules onder bezorg- en afhaalrestaurants
Voor de horeca geldt dat er qua formulegroei vooral een stijging te zien is bij de bezorg- en afhaalrestaurants. Zo steeg dit aantal van 423 in 2017, naar 1273 begin 2023 dit jaar, een ruime verdrievoudiging. Niet alleen hebben steeds meer bezorgrestaurants zich aangesloten bij een formule of keten, maar er zijn ook veel nieuwe bezorgrestaurants geopend die onder een keten vallen. De consument geeft steeds meer de voorkeur aan gemak als het aankomt op eten.
Ondertussen neemt echter de vraag naar thuisbezorging en afhaal weer iets af nu er geen sprake meer is van lockdowns als gevolg van de coronacrisis, maar ook omdat de consument bezuinigt op maaltijdbezorging vanwege alle stijgende kosten. ABN AMRO: “De groei in het aantal filialen bij bezorg- en afhaalrestaurants zou dus kunnen afremmen door een krimp in de vraag naar bezorgmaaltijden. Daarmee zou de groei in de filialisering van de horeca branchebreed ook flink kunnen afzwakken. Daarom verwachten wij niet dat filialisering in de komende jaren een toenemend probleem gaat vormen voor winkelgebieden”, besluit Stef Driessen.
Groei horecaformules cafés
In de categorieën cafés en eetcafés is het aantal zaken laag dat onder een formule valt. Herman Hell van Hell’s Kitchen Horeca Groep (twaalf horecazaken), Won Yip van Yip Group (zes zaken), Khalid Oubaha van Khalid Oubaha Company (achttien zaken) en Robèr Willemsen van RW Horeca Groep (zeven zaken) hebben ieder meerdere restaurants, maar wel ieder met een eigen identiteit. Schaalvergroting betekent dus niet automatisch dat de ziel uit een horecaconcept verdwijnt.
Achter de schermen verenigen
Horeca-adviseur en trendwatcher Wouter Verkerk ziet dat steeds meer ondernemers zich achter de schermen verenigen, om toch inkoopvoordelen te hebben zoals bij de ondernemers met meerdere zaken. Hij zegt over de groei van horecaformules in Nederland: “Een ondernemer van een onderscheidend horecabedrijf dat geen deel uitmaakt van een groep of keten, zal alles wat een keten doet voor bijvoorbeeld twintig bedrijven, alleen voor zichzelf moeten doen. Van de visie, marketing, tot een onderscheidend HR-beleid, en de look and feel. Veel ondernemers houden dat niet vol en laten op een bepaald moment één, of meerdere pijlers los. Dat is het moment dat ze worden ingehaald door een ander concept.”
Lees ook: Een restaurant company van 300 miljoen. Zal dat lukken?»
Schaalvergroting bij RCE
RCE ziet op haar beurt de schaalvergrotingen van sterke en populaire formules vooral als een positieve ontwikkeling die wordt ingegeven door de vraag van de gast, zo reageert Jorine Sieperda, directeur marketing van RCE tegenover dagblad Het Parool. “Dat zien we bijvoorbeeld ook in reacties van fans op social media, waar specifiek om Loetjes wordt gevraagd in bepaalde plaatsen. Vanuit gastperspectief wordt continuïteit gewaardeerd. In welke Loetje je ook komt, als gast krijg je overal dezelfde goede ervaring.”
