Door 
Een maand geleden vonden op 20 en 21 juni op de kaasboerderij van Remeker in Ede de Food Inspiration Days Outdoor plaats. Als organisatie is het onze ambitie om onze evenementen volledig afvalvrij te maken. Dankzij alle inspanningen van onze partners, bezoekers en medewerkers zijn we deze editie behoorlijk dicht in de buurt gekomen van dat doel. Daar zijn we trots op, maar we zien ook ruimte voor verbetering. In dit artikel delen we graag onze aanpak, maar zijn we ook eerlijk over de learnings en verbeterpunten die we meenemen naar de volgende editie. Want alleen met transparantie en door kennisdeling brengen we samen de markt in beweging.
Als er één ding zeker is, dan is het dat de manier waarop festivals worden georganiseerd structureel duurzamer en met minder verspilling moet. Ons doel was om tijdens deze editie van Food Inspiration Days Outdoor verspilling over de volle breedte tegen te gaan. Enerzijds door de hoeveelheid afval drastisch te verminderen en anderzijds door de afvalstromen zo in te richten dat we deze optimaal konden recyclen of hergebruiken. Om dit te kunnen realiseren hebben we onze partners en bezoekers hier nadrukkelijk bij betrokken. Tijdens de opening van het event heeft dagvoorzitter Hans Steenbergen aandacht gevraagd voor ons ‘Echtscheidingsproject’. Alle bezoekers hebben via een push-sms hun ‘echtscheidingspapieren’ opgestuurd gekregen. Door op ‘ja’ te klikken, gaven ze de commitment om hun afval ‘echt te scheiden’. Uiteraard met een knipoog, maar met een serieuze ondertoon: we kunnen dit alleen samen doen.
Echtscheidingstations in plaats van afvalbakken
In plaats van afvalbakken waren over het festivalterrein diverse ‘echtscheidingsstations’, ofwel afvalsorteerplekken, geplaatst. Hier konden bezoekers al hun afval kwijt, waarna het door onze medewerkers direct in de juiste afvalstromen werd gescheiden. De stations waren aan de zijkant van het terrein opgesteld. Achteraf bleken de stations die het meest in het zicht en in de loop waren gepositioneerd het ‘beste’ te hebben gescheiden. Hier bleek al snel dat goed voorbeeld doet volgen. Bezoekers voelden zich medeverantwoordelijk en toonden zich graag bereid om een handje mee te helpen bij het sorteren.
Het ontbreken van vuilnisbakken zorgde ervoor dat er geen ‘anonieme’ afvalstromen waren. Stiekem toch snel iets in de vuilnisbak kieperen, ging simpelweg niet. Alles is direct optimaal gescheiden ingezameld. De belangrijkste learning is dat bij komende edities de ‘echtscheidingsstations’ op prominentere plekken in het zicht neergezet zullen worden. Zo krijgt het nog meer aandacht en is de verwachting dat meer bezoekers automatisch gaan meehelpen. De vuilnisbakken keren niet meer terug, dat is zeker.
Drankverpakkingen
Vooraf zijn met de verschillende (dranken)partners alle drankverstrekkingen in kaart gebracht. Daarbij is gekeken naar hoe, waar, wanneer en waarin deze dranken geserveerd werden en zijn vooraf afspraken gemaakt wat er met de restroom van verpakkingen en het product zelf zou gebeuren.
Alle statiegeldverpakkingen zijn retour emballage gegaan. Van de plastic Chaudfontaine-flesjes, die tijdens de bloedhitte in de plenaire hooibalentent werden verstrekt, en van de 2Wine blikjes is naar schatting 99,5% retour gegaan. Alle glazen wijn- en limonadeflessen zijn verzameld en via de glasbak retour gegaan. Lege speciaalbierflesjes zijn in de originele kratjes van de brouwer mee retour genomen.
Glaswerk & bekers
Voor de koffiebekers, wijn- en cocktailglazen is gebruikgemaakt van herbruikbaar ‘glaswerk’, in samenwerking met Paardekooper. Bierglazen zijn door Gulpener geleverd en retour genomen. Dit systeem werkt al jaren naar tevredenheid. Alle herbruikbare items zijn tijdens het evenement ingezameld en in onze centrale spoelstraat afgewassen. Vervolgens zijn ze schoon opnieuw in omloop gebracht. De spoelmachine was namens alle partners ingehuurd en doorlopend bemand.
Aan het einde van het festival zijn alle bekers en glazen verzameld, opnieuw afgewassen en door de sociale werkplaats in Ede schoon verpakt in kartonnen dozen. Op die manier kon Paardekooper deze reststroom retour nemen. Voor Paardekooper was het de eerste keer dat ze op deze manier een retourstroom vanuit een evenement verwerkten. Een noviteit dus en een geslaagd experiment als bijvangst van onze intensieve samenwerking. Voor de komende editie weten we nu beter hoeveel voorraden er nodig zijn en hoe het ‘glaswerk’ retour geleverd moet worden.
Composteerbare disposables
Met meer dan 45 partners, tal van workshops en diverse proeverijen tijdens het plenaire programma, zijn er tijdens de Food Inspiration Days enorm veel food items om te proeven. Sterker nog, het is een cruciaal onderdeel in onze programmering. In gezamenlijk overleg met Conpax hebben we ervoor gekozen om voor alle food items te werken met één type disposable. Deze disposables kunnen, na inzameling, in 8 tot 10 dagen in een composteerder worden omgezet tot compost. Daarmee krijgt ook deze reststroom een tweede leven.
Het kiezen van één soort disposable is cruciaal om te zorgen voor optimale recyclebaarheid. De gemaakte keuze is overigens geen waardeoordeel over wat de beste of meest duurzame disposable op de markt is. Feit is dat door het vermengen van verschillende materialen het scheiden veel lastiger wordt. Daardoor is weggooien in sommige gevallen zelfs de enige (rendabele) keuze. En dat wilden we koste wat kost voorkomen. In de voorbereiding konden alle partners een eigen keuze maken uit een geselecteerde range disposables.
Het idee was om met de keuze voor één soort disposable deze restroom snel en grof te kunnen scheiden van de etensresten, en vervolgens direct in de composteerder te kunnen doen. Hierin hadden we vooraf echter geen rekening gehouden met verschillende kleinere afvalstromen die vermengd waren, zoals bedrukte servetten, vlaggetjes en houten bestekjes. Het team van Conpax en Food Inspiration heeft de enorme klus geklaard om dit achteraf alsnog handmatig te scheiden. Zo hebben we ons doel om van deze reststroom compost te maken toch bereikt. Bij het weggaan stond er voor alle bezoekers een plantje - een Little Joker - klaar dat ze als aandenken mee naar huis mochten nemen. Naast dat dit plantje zeer onderhoudsvriendelijk en ziekte-ongevoelig is, is het ook gekweekt op de compost van een eerder evenement. Het kiezen voor één type disposable in plaats van vele, is de sleutel voor doeltreffende recycling. Voor komende edities zullen we daarnaast kijken naar goede alternatieven voor de minder opvallende disposables zoals prikkertjes en servetjes, zodat de reststroom zuiver blijft.
Reststromen drank en eten
Bij alle bars is het bier opgevangen (tapverlies) dat anders in het putje zou verdwijnen. Deze resten zijn verzameld in tonnen en afgeleverd bij fermentatiespecialist Christian Weij, die hier bierazijn van gaat maken. Al het ongebruikte brood is verzameld en wordt door Christian tot miso verwerkt. De ambitie is om deze reststromen tijdens de Food Inspiration Days 2024 te laten proeven aan het publiek. Daarmee is dit het eerste bevestigde inhoudelijke programmaonderdeel van de volgende Food Inspiration Days.
Etensresten zijn apart verzameld en hier wordt in samenwerking met Christian en de firma Agriton ‘bokashi’ van gemaakt. Bokashi is een soort gefermenteerde compostvoeding en wordt ingezet als bodemverbeteraar. Al het eten wat door partners niet mee teruggenomen kon worden, maar nog niet verwerkt was, is opgehaald door de Voedselbank. Onder andere veel verse groenten hebben op die manier een goede bestemming gevonden.
Restafval bij de op- en afbouw
Ook achter de schermen was er in vergelijking met andere jaren veel meer aandacht voor afvalinzameling en -scheiding, zeker tijdens de dagen van het evenement, waarin de echtscheidingsstations geopend waren. Er is door alle inspanningen en keuzes vooraf überhaupt veel minder afval geproduceerd. Toch is de conclusie dat bij de op- en afbouw door medewerkers en partners het minst effectief is ‘echt-gescheiden’. Bij komende edities gaan we daar meer nadruk op leggen en dit als organisatie ook beter faciliteren.
Conclusie
Door van ‘echtscheiden’ een thema in de programmering te maken, hebben we met elkaar de hoeveelheid restafval drastisch weten terug te dringen. Het was wat ons betreft de inspanning meer dan waard, ook al heeft het in de voorbereiding, tijdens en na het event van iedereen behoorlijk wat extra werk gevraagd en kostte het hier en daar wat moeite om iedereen te informeren en soms te overtuigen. Maar het resultaat mag er zijn. We hebben nauwelijks disposables voor eenmalig gebruik ingezet. We zijn bijna geen ‘glaswerk’ kwijtgeraakt, het inzamelen is redelijk goed gelukt en de hoeveelheid restafval is daardoor enorm verminderd ten opzichte van voorgaande edities. Met de learnings van dit jaar, vertrouwen we erop volgend jaar weer een stap dichter bij het doel van 100% afvalvrij te komen.
Nog even nagenieten?
Bekijk hier de aftermovie van de Food Inspiration Days 2023 »
