Klimaatpositiviteit werd ‘overnight’ de paraplu voor al onze keuzes

In zijn maandelijkse column op Food Inspiration geeft impactondernemer en duurzaamheidsstrateeg Wouter Staal een inkijkje in wat er in onze foodbranche zoal gebeurt rond het thema duurzaamheid. Daarbij is hij niet bang om stelling te nemen en tegen heilige huisjes te schoppen. Met praktische voorbeelden wil hij aanzetten tot bewustwording en inspireren tot actie. “Koplopers hoop ik aan te sporen meer te doen, terwijl ik ondernemers die worstelen met verduurzamen een duwtje in de goede richting wil geven.” In deze eerste column vertelt hij over zijn eigen route van bewustwording naar actie.

Heel eerlijk? Totdat ik me er echt in ging verdiepen was duurzaamheid voor mij een vaag begrip: veel verschillende losse termen zonder duidelijke samenhang. We zetten in ons bedrijf wel degelijk allerlei kleine stapjes om te verduurzamen, maar het voelde als los zand. Ik had een groeiend bedrijf te runnen met grote ambities, met activiteiten in foodservice en retail. Vaak werd ik geleefd door de operatie. En waarschijnlijk de operatie door mij. Duurzaamheid was voor mij belangrijk, maar zeker niet bepalend in mijn ondernemerschap.

Dat veranderde begin 2020. Toen werd het me ineens glashelder. Zo’n letterlijk ‘aha-moment’ tijdens het tandenpoetsen. Alle losse duurzaamheidsinitiatieven die we in ons bedrijf al omarmden misten samenhang, maar kregen binnen enkele minuten een paraplu. Een samenhangend thema: klimaatpositiviteit. 

"Heel eerlijk? Totdat ik me erin ging verdiepen vond ik duurzaamheid een vaag begrip."

Ik kreeg een haastig gevoel, zat vol adrenaline. Ik moest hiermee aan de slag. Eindelijk zag ik een manier om duurzaamheid een prioriteit te maken. De wens om niet langer kleine stapjes te zetten die minder belastend zijn, maar radicaal te streven naar een commercieel gezond businessmodel waarmee we goed kunnen doen voor people, planet en profit. Want bij duurzame bedrijfsvoering richt je de focus automatisch op positieve resultaten voor de langere termijn. Dat ene aha-moment bepaalde daarna de koers van het bedrijf én die van mij als persoon.

Het startpunt voor verduurzaming is altijd bewustwording resulteert in actie. Hoeveel tijd er zit tussen bewustwording en bewustdoen, verschilt per individu, per bedrijf en per sector. Voor Yoghurt Barn resulteerde deze bewustwording in slechts twee jaar tijd in een aantal radicale acties: de stap naar 100% plantaardig, de naamswijziging naar YB, de focus op retail & foodservice, B Corp-certificering, de overgang naar coöperatie en een grootschalige sharefunding-campagne.

Sinds dat ene aha-moment is duurzaamheid voor mij een allesomvattend begrip geworden: het is de kern van je bedrijfsvoering en hoe je omgaat met al je stakeholders. En dat vergt anders denken dan hoe ik het op school bij het vak Economie leerde. Hoe ga je om met je medewerkers? Hoe draag je zorg voor je omgeving? Hoe respecteer je de belangen van dieren? Hoe neem je verantwoordelijkheid voor mensen die het moeilijker hebben? Wat we tegenwoordig fancy ‘regeneratief’ noemen, betekent gewoon dat je het herstellen van de balans in de natuur als uitgangspunt neemt en bereid bent dat kleine beetje extra te doen. 

"Iets wat je raakt, maakt het makkelijker om versneld in actie te komen. En actie zorgt voor energie en enthousiasme."

Bewustwording start meestal bij iets wat je raakt, iets waar je gepassioneerd over bent. Daar kun je bij toeval tegenaan lopen, maar je kunt er ook actief naar op zoek gaan. Iets wat je raakt, maakt het makkelijker om versneld in actie te komen. En actie zorgt voor energie en enthousiasme, wat nodig is om jezelf, een team, een bedrijf of een voedselsysteem in beweging te brengen. Bij mij was mijn passie altijd al dierenwelzijn. Maar alleen daarop kon ik geen strategie schrijven. Zuivel was de basis van mijn concept, het zat zelfs in de bedrijfsnaam: Yoghurt Barn. De shift naar plantaardig, is dan een vrij onorthodoxe stap. Door de paraplu van klimaatpositiviteit gingen we naast dierenwelzijn, ook klimaatdata meewegen in onze koersbepaling. En toen had ik ineens meer dan genoeg evidence om de koerswijziging naar plantaardig te rechtvaardigen. 

Toen kwamen zaken in een stroomversnelling. Ik bracht duurzaamheid naar de kern van het bedrijf in alles wat we deden. We lieten ons B Corp certificeren, gingen onze gehele operatie en toeleveringsketen doormeten op broeikasgasemissies, land- en watergebruik, veranderden de manier waarop we communiceerden met onze brede groep stakeholders. Door de ondubbelzinnigheid van onze acties werden we al snel een duurzame koploper. Helaas heeft YB zelf de transitie niet kunnen volbrengen, vanwege de verlieslijdende horeca-exploitatie. De coronasluitingen zijn daarin funest gebleken. Dat is ontzettend zuur, maar in mij als persoon is er iets onomkeerbaar in beweging gezet. Het heeft ervoor gezorgd dat ik nu als duurzaamheidsstrateeg andere bedrijven adviseer en aanjaag in hun stappen tot verduurzaming. 

"Door een gezamenlijke langetermijnvisie te ontwikkelen, kunnen we als foodsector enorme stappen zetten"

In de foodsector hebben we onmogelijk veel kansen om duurzaamheid te verankeren in ons bedrijfsmodel. Dat komt enerzijds door de omvang van de sector, maar ook doordat we de gezamenlijke opdracht hebben om een voedselsysteem te creëren dat in staat is de groeiende bevolking te voorzien van voldoende betaalbaar, duurzaam en voedzaam voedsel binnen de grenzen van wat onze planeet aankan. Die planetaire grenzen kun je als een belemmering zien. Ik zie het liever als kans om met je passie grote impact te maken. Want ondernemen is kansen pakken én risico’s managen.

Twee learnings die ik heb opgedaan sinds ik in 2020 headfirst in duurzaamheid ben gedoken? Samen kom je verder en duurzaamheid is een marathon, geen sprint. Door kennis en ervaring te delen en een gezamenlijke langetermijnvisie te ontwikkelen, kunnen we als foodsector enorme stappen zetten. Ik ben ervan overtuigd dat we allemaal soortgelijke ‘tandenpoets-momenten’ (gaan) hebben. Momenten waarop het opeens kraakhelder is welke rol jij of je bedrijf te spelen hebt in deze duurzaamheidstransitie. Je kunt er op wachten, maar je kunt er ook actief naar op zoek gaan. Wat helpt is om anderen deelgenoot te maken van je zoektocht. Deel je vraagstukken en dilemma’s met collega’s, concurrenten, leveranciers en klanten. Investeer in samenwerkingen voor de lange termijn, zonder dat er direct iets tegenover hoeft te staan. Neem zelf het initiatief en je zult zien dat er mooie dingen ontstaan. Met zowel ecologische als economische impact. Dat is nou duurzaam.