Lokaal is hip. In tijden van corona zoeken veel chefs het nóg dichterbij. Het is al jaren trendy om als chef ingrediënten uit eigen tuin of de directe omgeving van het restaurant te halen. Maar de echte kracht van de botanische gastronomie zit hem in de oneindige veelzijdigheid van kruiden en specerijen, en hoe chefs daarmee hun eigen verhaal vertellen. Food Inspiration sprak chef-kok Peter Lute over deze beweging.

Foto: Nina Slagmolen

Het hart van elke cultuur

Botanische gastronomie gaat over kruiden en specerijen. Over de schoonheid van de natuur, en die laten schitteren in haar eenvoud. "Kruiden en specerijen zijn de gangmakers van iedere keuken, van iedere cultuur," vertelt Peter. We zitten op het terras bij zijn restaurant De Kruidfabriek in Amstelveen. Een restaurant waar de kruiden de hoofdrol spelen, maar niet per se de spotlight hebben. "Na zoveel jaar een eigen bedrijf had ik echt de behoefte om iets te vertellen over eten," gaat Peter verder. "En het element waar ik het meeste over kan vertellen zijn kruiden."

De botanische gastronomie als trend

Dat de botanische gastronomie nu als trend gezien wordt heeft alles te maken met bewustwording. Veel chefs - Peter inclusief - zijn al decennia aan het koken op een manier die als botanisch kan worden beschouwd. Maar het is pas sinds een aantal jaar dat deze filosofie meer is dan het exclusieve speeltuintje van de haute cuisine. Onder andere beïnvloed door de Nordic Cuisine-beweging van Noma’s René Redzepi en zijn apostelen is het idee van koken met wat je hebt een pijler aan het worden van de moderne gastronomie. Je moet je laten leiden door de natuur en de seizoenen, en niet proberen de natuur te beheersen.

Hollandse nuchterheid

De botanische gastronomie is de aangewezen manier om jouw gasten te betrekken bij waar je als chef mee bezig bent. Maar als chef moet je je niet alleen laten leiden door de natuur, maar ook door de cultuur. In Nederland betekent dat: Hollandse nuchterheid. Als je de afstand tussen chef en gast wilt overbruggen dan moet je vooral niet mensen de les willen lezen. "Dat moet je ontspannen doen, met een knipoog," zegt ook Peter. "Uiteindelijk moet het gerecht voor zichzelf spreken. En door het gerecht moet de gast vragen willen stellen." Door subtiel de aandacht te vestigen op de smaken die uniek en onbekend zijn kan je jouw gasten fascineren en nieuwsgierig maken. Dat is de beste manier om mensen te betrekken bij jouw passie.

 ‘Je moet je als chef realiseren dat je ingrediënten constant aan het veranderen zijn.’

Ieder voor zich en God voor ons allen

Het interessante aan de botanische gastronomie is dat we spreken van een eenduidige trend. Terwijl de realiteit juist is, dat iedereen voor zichzelf bezig is. De natuur is nergens hetzelfde, en als je over twee weken terug gaat naar dezelfde struik, is de smaak al anders. Het enige wat je kan doen is zelf erop uit trekken. Zelf ontdekken en experimenteren. Toch is het een goed idee om soms samen te werken. Om elkaars ideeën te versterken, maar ook om elkaar in het gareel te houden. Door te werken met constant veranderende ingrediënten komt jouw creativiteit als chef veel beter tot zijn recht. Er zijn oneindig veel technieken die je los kan laten op de simpelste kruiden. Het resultaat is gegarandeerd interessant, al dan niet eetbaar.

‘Met kruiden hoef je niet zoveel te doen, want de natuur heeft ze al iets heel moois meegegeven.’

Je moet het in je hebben

Als je als jonge chef om je heen kijkt en ziet dat iedereen bezig is met de botanische gastronomie, moet dat niet de reden zijn om ook in te stappen. "Tijd mag nooit een drijfveer zijn," zegt Peter. Als het niet in je zit, moet je het zeker niet gaan forceren. Want dat merken je gasten. Die kunnen zien, en proeven, dat jouw verhaal niet echt is. Het belangrijkste is oprecht zijn en dicht bij jezelf blijven. Peter: "Ik heb geen behoefte om voor de bühne te koken."

Die eigenwijsheid is de essentie van de botanische gastronomie. Kruiden en specerijen en de oneindige hoeveelheid manieren waarop je deze in de keuken kan gebruiken zijn niet meer dan een middel voor persoonlijke expressie. Als chef gaat het om jouw verhaal, om wat jij wil vertellen met jouw gerechten. Hoe je dat doet is uiteindelijk helemaal niet belangrijk.
 

Top tips voor botanische gastronomie

  • Een eigen tuin of kas is leuk, maar niet essentieel. Kijk eens rond in het dichtstbijzijnde stukje groen.

  • Hou het simpel. Moeder Natuur heeft kruiden al heel veel moois gegeven. Daar hoef je zelf niet zo veel meer mee te doen.

  • Doseer! Kruiden zijn gevoelig voor overkill. Let dus op dat je niet meer gebruikt dan wat je nodig hebt, hoe mooi het er ook uitziet. 

  • Hou rekening met de seizoenen. In de winter groeien de meeste kruiden niet. Als je die smaken toch wilt gebruiken moet je daar tijdens het plukseizoen al rekening mee houden door ze bijvoorbeeld in te leggen.

  • Laat de gerechten spreken. De gasten moeten door wat ze proeven zelf nieuwsgierig worden en vragen gaan stellen. Hoe mooi en interessant het verhaal ook is, uiteindelijk draait het om de smaken.

  • Kook vanuit jezelf. Volg jouw passie en doe waar jij enthousiast van wordt. Als je alleen botanisch bezig bent omdat het een trend is, moet je jouw motivatie heroverwegen.

 

Dit artikel verscheen eerder in het online Food Inspiration Magazine. Benieuwd naar de rest van het magazine? Bekijk het hier.