Het blijft een spectaculair gezicht, aanzitten aan de langste beweegbare eettafel van Nederland. De gerechten op tafel zijn gelinkt aan de actuele trends en transities in de wereld van food en hospitality, de gasten zijn vandaag de voedselveranderaars die een plek op de Food100 2023 lijst hebben bemachtigd. De lijst is zowel een aanmoediging als een schouderklopje voor mensen die zich inzetten voor een duurzamer voedselsysteem. Ik mocht namens de vakjury zes speciale vermeldingen - de foodhelden van 2023 - bekend maken. 

De prijs die het moet kosten

Het hoofdgerecht is net opgediend. Nu ja, opgediend? Van achter een gordijn komt bij iedere nieuwe gang met exacte precisie een rollend tafelblad de oude fabriekshal binnen gereden. Elke keer is de tafel volledig anders gedecoreerd en ingedekt. Geen alcohol, glutenvrij, vegetarisch of alleseter: overal is rekening mee gehouden. Voor ieders neus staat exact het juiste spraakmakende bord en glas. Ondertussen vertellen mijn tafelgenoten elkaar enthousiast wat ze doen en wat ze hier brengt. 

Lees hier meer over de Trendtable van Food Inspiration »

Serdar Tolenaar van Mama’s Maaltijden, een van de foodhelden al weet hij dat nog niet, vertelt: “We hebben dit jaar de eerste écht gezonde maaltijdlijn in het supermarktschap gekregen; Mama’s Fitmeals. Hiermee hebben we de gezonde kant-en-klaarmaaltijd toegankelijk gemaakt. We koken vers en hoog op smaak. We rekenen wat het écht zou moeten kosten. Onze maaltijden zijn vanaf €6,99 te verkrijgen, terwijl de retail €6,00 nog vaak als bovengrens ziet als verkoopprijs van een koelverse maaltijd. Maar er kan dus wel meer gevraagd worden voor een gezonde koelverse maaltijd. Dat is belangrijk want dat maakt uiteindelijk de hele keten gezonder.”

Als jurylid ken ik Tolenaar’s achtergrond. Deze ex-supermarkteigenaar timmert hard aan de weg. Bij Dragons Den haalde hij een grote investering binnen en afgelopen jaar liet zijn bedrijf meer dan 200% groei zien. Maar dat vertelt deze bescheiden ondernemer allemaal niet aan tafel. Ook niet dat hij - toen er nog verlies werd gedraaid - een stichting heeft opgericht, Iedereen verdient een mama, waarmee hij inmiddels al meer dan 250 pleegkinderen heeft geholpen om dichter bij hun dromen te komen, of dat nou via een opleiding, een gesprek of een kookles is.” 

Impact maken zonder schreeuwen

Tolenaar hecht veel belang aan sociale duurzaamheid: eerlijke prijzen, verse maaltijden met veel groenten én een verschil maken voor pleegkinderen. “Ik ben zelf een pleegkind”, vertelt hij bij het in ontvangstnemen van zijn Food100-oorkonde. Op deze oorkonde staat een quote van de jury: “De zes foodhelden van 2023 hebben zich onderscheiden door bijzondere moed, doorzettingsvermogen en koppigheid. Maar ook met hun overtuiging dat ‘er geen andere keus is’ en hun vermogen om dat met daden en woorden te communiceren.”

Over dat laatste valt te discussiëren. Tolenaar vindt communiceren over duurzaamheid eigenlijk niet nodig. “Duurzaamheid is belangrijk en daar doen we veel aan en voor. Maar we hebben het er nauwelijks over. Het gaat er niet om dat je hard van de daken schreeuwt hoe duurzaam je bezig bent. Je moet het gewoon doen, liefst terwijl je de lekkerste dingen maakt. Daarmee bereik je een groot publiek. Hoe meer maaltijden wij verkopen, hoe meer impact we maken.” Het is bijna exemplarisch dat de pagina ‘duurzaam’ op zijn website weliswaar is aangemaakt, maar helemaal leeg is.”

Rechtzetten wat krom is

Voor twee van de zes foodhelden van dit jaar is het ‘vertellen’ van hun verhaal wel degelijk van het grootste belang. Zij staan op de barricades en vertellen onvermoeibaar dat het anders moet en kan, zoals Sarah van Beuren met haar bedrijf ‘Groene campaigner’ en docent Marieke Creemers van Aeres, die veel oud-studenten, nu ontpopt als ondernemers, in de zaal zag. Maar de andere vier zijn ondernemers - BasTurk van Tommy Tomato, Aaliyah Bochhah van Mama’s Koelkast, Ivar van Dorst van Ekoto en Serdar Tolenaar van Mama’s Maaltijden - die vooral heel hard aan hun bedrijf werken en daarmee verandering in gang zetten.

Het zijn ondernemers die iets recht willen zetten wat krom is. Een fout in ons voedselsysteem oplossen. Daarom zorgen ze ervoor dat schoolkinderen gezond kunnen lunchen, dat vrouwen uit allerlei culturele achtergronden aan het werk kunnen in de catering, en dat er een boerderijwinkel is met alleen maar duurzame producten uit een transparante keten. Zij hoeven niet over de noodzaak voor duurzaamheid te communiceren, ze moeten vooral hun onderneming laten groeien. Geen woorden maar daden, dan komt die verandering in ons voedselsysteem ‘vanzelf’ tot stand. 

Lees hier meer over de zes foodhelden van de Food100-lijst van 2023.