Door 
We hebben nog tien jaar om de opwarming van de aarde op anderhalve graad te houden, er is een ernstig verlies aan biodiversiteit, mensen hebben ongezonde eetgewoonten en machtsverhoudingen liggen scheef. Kortom, ons voedselsysteem moet op de schop. Meer dan ooit is samenwerking in de voedselketen nodig. De Food100 wil dit proces stimuleren.
De Food100 is een lijst met aanstormend talent en gevestigde leiders die zich hard maken voor een beter voedselsysteem. Met deze lijst willen de initiatiefnemers verschillende spelers in food een podium bieden en met elkaar verbinden. Dit jaar wordt de lijst voor het vijfde jaar op rij door een onafhankelijke jury samengesteld. Initiatiefnemers Hans Steenbergen van Food Inspiration en Roel Schutten van Agrifood Capital blikken terug op de beginperiode en kijken vooruit.
Hoe is de Food100 tot stand gekomen?
Hans: “De eerste officieuze bijeenkomst van de Food100 was in 2015. We kwamen met een groep mensen samen in de Brabanthallen om tijdens een ontbijtsessie te sparren over verandering in het voedselsysteem. We merkten dat het thema bij alle aanwezigen leefde. Na nog een editie in 2016 raakten ook Food Hub en Slow Food Youth Network betrokken. In eerste instantie wilden we een netwerk bouwen voor voedselveranderaars. In 2017 besloten we – om wat meer spanning te creëren – een lijst op te stellen met de 100 gamechangers van dit moment in food, verkozen door een onafhankelijke jury.”
Roel: “In de Food100 worden vijftig aanstormende talenten onder de dertig jaar oud opgenomen, en vijftig gevestigde voedselvernieuwers. Het basiselement van de Food100 is het verbinden van die twee groepen. Wat mij opviel toen we startten, was dat mensen die het systeem willen veranderen vaak op zoek zijn naar gelijkgestemden. Zelf dachten we toen nog dat gevestigde leiders de jongeren van de lijst verder zouden kunnen brengen. In de praktijk kwamen we er snel achter dat zij zelf juist ook willen leren van jongeren. Zij kunnen de frisse blik en ideeën van de aanstormende generatie goed gebruiken.”
Hans: “Er zijn nog steeds te weinig gesprekken tussen de verschillende partijen in de voedselketen. Mensen – hoe goed ook bezig - opereren te veel vanuit hun eigen silo. Als je echte verandering wil realiseren moet je ketenbreed het gesprek organiseren; tussen boer en activist, start-up en ngo en multinational. Er is een holistische visie nodig.”
Roel: “Wat ik vanaf moment één sterk vond aan de Food100 is dat het een lijst is van mensen – niet van functies, bedrijven of instellingen. De Food100 zorgt ervoor dat mensen uit de gehele voedselketen met elkaar in contact komen. Met de synergie die dat oplevert, creëren we een dynamisch netwerk. Want als je bijzondere mensen bij elkaar brengt gebeuren er bijzondere dingen.”
Wat zijn voorbeelden van dingen die zijn ontstaan door verbinding via de Food100?
Roel: “De kracht van een goed netwerk is dat mensen na ontmoeting zelfstandig dingen met elkaar regelen. Er gebeurt veel meer dan dat wij zien en registreren. Ik weet dat er mensen van de Food100 lijst met retailers in contact zijn gekomen. Studenten zijn gekoppeld aan bedrijven. Boeren zijn direct gekoppeld aan afnemers. Wij brengen mensen bij elkaar en bieden een platform, maar we zijn geen centraal bureau.”
Waarom is het belangrijk om verandering teweeg te brengen?
Roel: “De ontstaansgrond van AgriFood Capital ligt in Noordoost-Brabant. Een regio van dromers, durvers en doeners. Alle spelers binnen de voedselketen – van boer tot bord – zijn daar aanwezig. Er liggen in die regio veel opgaven en kansen om het systeem duurzamer te maken. Als AgriFood Capital ondersteunen wij voedselmakers die werken aan het voedselsysteem van de toekomst.”
“Ook buiten de regio is het van belang om mensen met elkaar te verbinden via ons platform. We beperken ons niet tot een bepaalde hoek van het ecosysteem. Daarom nemen we ook op nationaal niveau initiatief. De Food100 is daar een voorbeeld van.”
Hans: “De Food100 geeft een podium aan veranderaars in het voedselsysteem. Voor de buitenwereld geven we een gezicht aan een nieuwe beweging die het bestaande narratief van de Nederlandse agri- & foodsector uitdaagt. De traditionele visie op agrifood – bulkproductie tegen zo laag mogelijke kosten – was dominant. Met de Food100 proberen we het ouderwetse denken te injecteren met innovatie en een nieuwe blik.”
Roel: “We hebben het vaak over systemen, structuren en ketens. Maar uiteindelijk gaat het allemaal om mensen; die zorgen voor beweging. Wat ik mooi vind aan de lijst is de diversiteit. Dat uit zich niet alleen in de plek die genomineerden innemen in de voedselketen. Ook als je kijkt naar de drijfveren van mensen is daar veel diversiteit te vinden. De een is gedreven door authenticiteit, de andere door technologie. Door zo’n lijst maken we ook zichtbaar dat er heel veel manieren en richtingen zijn om te innoveren.”
Hoe kijken jullie naar de toekomst van de Food100?
Roel: “Na een voorzichtige start waar vooral genomineerden vereerd en trots waren, merk ik dat de lijst ook bij anderen begint te resoneren. Bijvoorbeeld bedrijven en instellingen die laten weten trots te zijn dat hun medewerker is genomineerd. Het geeft aan dat de Food100 wordt gezien als een lijst van waarde.”
Hans: “We hebben het draagvlak de afgelopen jaren weten te verbreden, daarvoor gaan veel credits naar AgriFood Capital. De komende tijd staan we voor een enorme opgave. We hebben nog 10 jaar om de opwarming van de aarde te beteugelen. Ten aanzien van het voedselsysteem betekent het dat we regeneratief moeten worden. We moeten het samen oplossen. Wat daarvoor nodig is, is dat mensen uitstijgen boven hun eigen belang door in te zien dat er een groter goed beschermd moet worden: moeder aarde. Dat is een moeilijke transformatie. Als ik de namen op de Food100 lijst zie, dan ben ik hoopvol, maar tegelijkertijd voel ik wel tijdsdruk.”
Roel: “De mensen die in de Food100 worden opgenomen zijn, werken vanuit hun passie om op een positieve manier ons voedselsysteem beter te maken. Ze willen een bijdrage leveren aan betere wereld, in welke vorm dan ook. Dat maakt mij ook positief. Tegelijkertijd zie ik ook dat de transformatie die nodig is, niet voor iedereen makkelijk is. We moeten rekening houden met polarisatie die mogelijk ontstaat. We moeten bruggen blijven slaan. Bovendien hebben veel goede ideeën blijvende support nodig; ondanks passie en energie die mensen er in steken. Verandering teweeg brengen is hard werken en gaat soms gepaard met teleurstelling. Maar we blijven ons verdiepen in wat veranderaars nodig hebben. Soms is dat financiering, de andere keer kennis, maar ook waardering is belangrijk. Daar draagt een initiatief als de Food100 ook aan bij.”
Op 20 september worden de Food Helden van 2021 bekendgemaakt. Je kunt om 16.00 uur meekijken naar de uitreiking via de livestream. Bekijk hier ook de volledige Food100 lijst van 2021.
