Wauw, wat een inspirerend verhaal op de #fidays van @rau_architects! Lees zijn verhaal terug en bekijk de video:

We gaan weer naar de maan. We weten nog niet precies wanneer en hoe we er zullen komen, maar we kijken tenminste weer naar de toekomst, naar nieuwe mogelijkheden. We hebben een goed idee van waar we heen willen, net zoals J.F. Kennedy dat had in 1962.

Deze vergelijking maakte Thomas Rau tijdens zijn presentatie op de Food Inspiration Days om ons te laten beseffen dat we de consequenties van ons gedrag niet meer voor ons uit kunnen schuiven. We zullen ons volgens Rau bewust moeten worden van ons gedrag, om zo daadwerkelijk een verandering te ondergaan en de samenleving te transformeren. ‘Realiteit ontstaat achteraf’, zegt Rau. Hij wil daarmee aangeven dat we naar de toekomst moeten kijken om verandering te bewerkstelligen.

   

Realiteit ontstaat achteraf

Rau, omschreven als ‘groene revolutionair’ en vierde op de lijst van honderd meest duurzame Nederlanders, begint zijn verhaal door de aanwezigen zich te laten realiseren dat de aarde een gesloten systeem is en daardoor eindig. We kunnen immers geen grondstoffen van buiten toevoegen. Alles dat fysiek is, is eindig. Dus jij, ik, maar ook bijvoorbeeld je huis, de stoel waarop je zit en de tablet waarop je dit leest. Dat betekent, dat alles tijdelijk is, of zoals Rau het omschrijft, ‘Eternity is impermanence’.

'Alles is tijdelijk, dus de grote opgave is: Hoe kunnen we tijdelijkheid in de toekomst organiseren?'

Hij vervolgt met het argument dat eindeloze groei niet mogelijk is binnen een gesloten systeem, dus het lineair economische systeem waarin we leven, zal de toenemende vraag van een snel groeiende wereldbevolking niet aan kunnen. Afval - het eindproduct van de lineaire economie - voegt niets toe, het onttrekt juist waarde. Daarom pleit Rau voor een transformatie naar een circulair systeem. ‘We gaan niet meer louter van A tot Z, maar komen ook weer van Z tot A.’

Mentale weerbaarheid

Rau benadrukt dat het gaat om een transitie. Duurzaamheid is namelijk niet het optimaliseren van huidige processen, maar het daadwerkelijk transformeren van hoe we ons systeem organiseren. De mogelijkheden hiertoe zijn voorhanden, maar het probleem is dat ‘we niet willen’ en zo zegt Rau: ‘het probleem zit tussen onze oren’. Daarvoor zullen we aan onze mentale weerbaarheid moeten werken. Rau gaat hier dieper op in en omschrijft het als ‘de bewustwording dat we de verantwoordelijkheid van eigendom niet kunnen dragen’. De transitie zal daarom zijn ‘van eigendom, naar eigenslim’.

Met twee voorbeelden illustreert Rau deze mogelijke transitie. Hij omschrijft de verschuiving van product naar service. De consument zal producten gebruiken, maar ze niet langer toe-eigenen, hierdoor zullen de grondstoffen die in het product verwerkt zitten, waarde houden voor de producent. Het product wordt dus een service. Immers, de consument betaalt niet voor het product zelf, maar voor het gebruik ervan. Daarnaast - en hierop aansluitend - kan de producent een grondstoffenpaspoort maken voor alle grondstoffen die in het product verwerkt zijn. De stimulans is om producten te creëren die hun waarde behouden, zodat deze hergebruikt kunnen worden. Welkom in het tijdperk waarin de shift van product naar service plaatsvindt: ‘Dit is de eeuw van de immateriële luxe’.

Profeet Marina Abramović @MoMA

Thomas Rau besloot zijn betoog met de stelling dat niemand weet hoe de toekomst eruit ziet, behalve de kunst. Volgens hem kun je – weliswaar achteraf – in kunst zien hoe de toekomst zal veranderen. Om deze laatste observatie kracht bij te zetten eindigde hij met een bijzondere video.

 

Geschreven door: 'razende reporter' Koen van Renswoude