Groei is niet alles...

Dat gejuich over de hoogconjunctuur...kan het niet een beetje minder. Begrijp me goed: het is fijn dat er meer mensen dan ooit aan het werk zijn. Een baan is nog altijd de weg naar financiële zekerheid, persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke acceptatie. Ik doe daar niets aan af.

Maar zoals media, politici en belangenorganisaties beierend van vreugde de zegeningen van een paar procent groei belichten; ik erger me aan dat bekrompen narratief. Alsof we alleen maar voordelen hebben van een hoogconjunctuur. Er zijn behoorlijk wat nadelen. Ik zet er voor u een aantal op een rij.

Heel veel bedrijven kunnen nauwelijks meer aan mensen komen. In de horeca is er geen kok meer te krijgen. Terwijl het ene na het andere restaurant opent staat er duizenden vacatures open. Dat betekent voor de zittende medewerkers dat ze nog harder moeten werken, dat het werk complexer wordt en dat privé- en werktijd in elkaar overlopen. Dat gaat even goed maar dat moet niet te lang duren. Het aantal burnouts in Nederland stijgt nu al dramatisch want mensen lopen tegen hun grenzen aan. Leve de hoogconjunctuur.

Ook eigenaren lopen het risico zichzelf volledig uit te wonen. Het is vaak moeilijk om nee te zeggen tegen klanten met als gevolg een orderportefeuille met beloften die niet 100% waargemaakt gaan worden. Dat gaat vaak ten koste van de kwaliteit met ontevreden klanten en stress als gevolg. Voor de eigenaar betekent dat wel de centen maar geen fijne momenten. Dat gaat maar even goed. Leve de hoogconjunctuur.

De prijzen van de woningen stijgen de pan uit dankzij de hoogconjunctuur. De absurde bubbel die ontstaat maakt het onmogelijk voor jonge mensen een woning te kopen. En de huren blijven ook maar stijgen zodat een steeds groter deel van de inkomens opgaat aan woonlasten. Dit is onwenselijke situatie.

Intussen consumeren we weer vrolijk door alsof we drie planeten met grondstoffen tot onze beschikking hebben. Maakt de financiële wereld dezelfde fouten als voor de crisis. En staan we elke dag met elkaar steeds langer in de file. Leve de 2,7% groei.

Zingeving aan de Zuidas

Maar we zijn er nog niet.

Ik heb laatst live Ad van Nieuwpoort horen spreken. Hij is dominee en houdt zich bezig met zingeving aan de Zuidas in Amsterdam. U weet wel: het mammon van bankiers, advocaten en handelaren die bezig zijn om elk jaar meer uit hun zelf en hun klanten te halen. Hij heeft de Zuidas als werkgebied gekozen omdat ze ook daar zingeving nodig hebben. Daar valt weinig op af te dingen.

Van Nieuwpoorts centrale vraag was: wat heeft een mens nodig om mens te zijn? Zich beroepend op oude teksten als bron van wijsheid kwam hij op: licht, grond onder je voeten, dak boven je hoofd, voedsel, elkaar.  Maar vooral ook: RUST!, zo benadrukte hij in bezielde hoofletters.

'We draven maar, we rennen maar, we zijn eindeloos bezig om onszelf te realiseren. We zijn zo op zoek naar erkenning, naar prestaties waarom we geliefd zullen worden. Intussen putten we onszelf, de samenleving en de aarde uit. We zijn een vermoeide samenleving.'

Volgens de eigentijdse dominee zijn we vervreemd van onszelf en van elkaar. Door de voortdurende toestand van stress zijn we de menselijke maat kwijtgeraakt. 'We zijn onze tuin kwijt. We omarmen onze mankementen niet meer.'

Zijn kritiek op de macht van het economisch denken uitte zich als volgt: 'We zijn uit een oud eendimensionaal economieboek gestapt. We moeten een taal vinden die relevanter is dan de economische taal, die meer gaat dan alleen over geld verdienen. Als mens verstaan we ons ook tot elkaar, tot de natuur en cultuur. Vooral onze jeugd heeft behoefte aan die diepere betekenis en zingeving.'

Het begrip hoogconjunctuur is de triomf van de economen. De eenzijdige betekenis verbloemt de offers die tot dit economisch succes leiden: stress, burnouts, vervreemding. Het wordt tijd dat de economen verplicht les krijgen van dominee van Nieuwpoort.