Elke chef weet: het is onmogelijk om een geweldig gerecht te maken met middelmatige ingrediënten. Chefs zijn de laatste jaren daarom steeds meer op zoek gegaan naar de oorsprong van het product, en gaan directe samenwerkingen aan met boeren, vissers en wildplukkers. In de Verenigde Staten gaat veel aandacht naar regeneratieve landbouw, dat vaak unieke producten van hoge kwaliteit produceert. Dan Barber, van Blue Hill at Stone Barns** en Blue Hill* is wellicht de bekendste voorstander van het model. Eind 2019 vertelde rancher Doniga Markegard op de Trendsummit van Food Inspiration hoe zij de techniek toepast op haar bedrijf in Californië. Agro-Ecoloog Matthijs Boeschoten geeft een spoedcursus regeneratieve landbouw.

Foto's: Commonland/ Wij.land

Boeschoten werkt bij Wij.land, een stichting die boeren rond Utrecht en Amsterdam helpt om regeneratieve technieken te gebruiken. Wij.land richt zich specifiek op boeren in het veengebied, waar van oudsher vooral koeien gehouden worden voor zuivel en vlees.

Regeneratieve landbouw wil een positieve bijdrage aan een ecosysteem leveren, door natuurlijke processen te gebruiken en optimaliseren. Boeschoten: "Wij werken met de boeren aan een veehouderijsysteem, maar voedselbossen en permacultuur vallen ook onder de paraplu van regeneratieve landbouw.” De belangrijkste doelen:

  • Een gezonde bodem staat centraal, zowel chemisch als biologisch gezien

  • Verhoogde biodiversiteit

  • Verbeterde waterhuishouding

  • Koolstof vastleggen in de bodem

Het verschil tussen regeneratieve, biologische en kringlooplandbouw

"Er zijn veel raakvlakken met biologische landbouw en veel van onze kennis en praktijk vloeit hier uit voort. Biologische landbouw is echter vaak vooral dingen niet doen, zoals pesticiden gebruiken, terwijl we met regeneratieve landbouw een continue verbetering nastreven. Kringlooplandbouw past onder de paraplu van regeneratieve landbouw, afhankelijk van de schaal waarop de kringlopen worden gesloten. Een kringloop tussen Brazilië en Nederland zal niet regeneratief zijn. Wij willen vooral niet de discussie aangaan over definities, maar stappen nemen in de richting van goede landbouw, die in balans is met de natuur.”

Regeneratief boeren in de praktijk

“We strooien bijvoorbeeld zeeschelpen op het land om de verhouding mineralen in de bodem in balans te brengen. De bodembiologie voeden we met onder andere (wormen)compost of ruige mest. Met zogenaamd stripgrazen imiteren boeren met hun koeien de grote grazers van de Afrikaanse savannes. We laten veel koeien korte tijd op een klein stuk grond grazen. Wilde grazers bewegen ook zo, omdat ze bijeen worden gehouden door roofdieren. De koeien krijgen liefst twee keer per dag een nieuw stuk weide en trekken zo snel door. Met dit patroon trappen de koeien de grond open en stampen ze hun mest in de bodem. Dit leidt voor een beter bodemleven en zorgt ervoor dat de grassen en kruiden beter groeien. Boeren benutten dus natuurlijke processen om er zelf ook beter van te worden.”

"Boeren benutten natuurlijke processen om er zelf beter van te worden."

Het verdienmodel van boeren

“De opbrengst van regeneratieve boeren is gelijkwaardig of iets lager dan die van reguliere boeren. Tegelijkertijd hebben ze minder kosten, bijvoorbeeld aan kunstmest en dierenartskosten. Het idee is dat boeren netto meer overhouden, maar dit moet zich nog bewijzen en daarom zoeken we ook naar extra inkomsten voor de boeren. Hiervoor zoeken we de samenwerking met andere partijen in de keten om ervoor te zorgen dat boeren beloond worden voor hun positieve impact. Elk boerenbedrijf is deel van een keten, dus die moet op een bepaalde manier mee veranderen.”

  • De rol van horeca en foodservice

“Ik, en veel boeren, zijn ervan overtuigd dat een gezonde bodem zorgt voor gezonde gewassen en dieren, wat zorgt voor gezonde producten op het bord die simpelweg lekkerder zijn. Het is lastig om wetenschappelijk te bewijzen, maar gezond verstand zegt dat je zorg voor landschap in een product terugproeft. Regeneratieve landbouw is bovendien bij uitstek geschikt voor regionale productie, omdat het niet in bulk wil produceren. Dit levert vaak unieke producten op, waar restaurants zich mee kunnen onderscheiden. De horeca vormt sowieso een goed podium voor onze ideeën en producten. Ze is heel goed in het vertellen van een verhaal over het gerecht en de producten en veel stedelingen komen nou eenmaal vaker in een restaurant dan op een boerderij.”

De status van regeneratieve landbouw in Nederland

“Regeneratieve landbouw zit in Nederland nog in een vroege fase. We zijn echt aan het ontdekken aan welke knoppen we het beste kunnen draaien, zowel bedrijfsmatig als ecologisch gezien. Regeneratieve landbouw heeft wel momentum nu, in elke Nederlandse regio loopt er wel een project. Bovendien komt er steeds meer steun van beleidsmakers en vanuit de markt, al verschilt dat nog wel per regio. Ik denk dat het op termijn een plek krijgt in de Europese Green Deal.”